Unikt vikingfunn

Dei to båtrestane som Johannes Ask fann i ei myr ved garden sin er etter alt å døma frå vikingtida. – Eit unikt funn, sa arkeolog Lars Øyvind Birkenes då han førre torsdag vitja Hatlestrand. Sjå video her.

Det var den 27. april i år Grenda fyrste gong skreiv om det mystiske funnet. Den påfølgjande responsen frå arkeologisk hald var mildt sagt entusiastisk, og det vart umiddelbart slege fast at trebitane måtte vera svært gamle og mest truleg frå ein båt.

Den moderne delen av soga startar i 1985. Då sit Johannes Ask i ein stor gravemaskin for å drenera Vamyro, som ligg like ved garden heime på Ask. På om lag éin meters djupne får grabben tak i to trebitar. Johannes ser at dei er gamle, men tenkjer ikkje meir over det då.

– Eg berre heiv dei til sides, men seinare tok eg dei med opp i løa. At bitane var frå viktingtida, hadde eg aldri trudd, fortel Johannes.

 

Kveiksle

No er han pensjonist, og nevøen Terje Ask har overteke garden. Han er interessert i arkeologi og historie, og lurer fælt på kva trebitane eigentleg er. Han vurderer til og med å kosta på seg ei karbondatering, men slår det frå seg.

Terje er difor minst like spent som onkelen når han legg trebitane fram for Lars Øyvind Birkenes frå fylkeskonservatoren i Hordaland.

– Eg skal ikkje vera heilt kategorisk, men kan relativt sikkert seia at dette er frå vikingtida eller tidleg mellomalder. Det ser ein på teknikken som er nytta. Truleg er dette eit uferdig prosjekt, som har blitt lagt i myra for å koma vel med seinare, seier arkeologen.

Birkenes slår fast at det er to stamnar som er funne. Han har med seg bilete av båtar som vikingskipsmuseet i Roskilde i Danmark har bygd, og ein kan sjå relativt lik teknikk på stamnane der. Også Halsnøybåten, sjølv om den er mykje eldre, har ein liknande byggjemåte.

– Det må ha vore litt av eit arbeid å laga dette. Ser bitane nokolunde slik ut som då du fann dei? spør Birkenes.

– Ja, dei har halde seg godt, opplyser Johannes Ask.

– Godt du ikkje brukte dei til kveiksle, smiler Birkenes attende.

 

Ingen tvil

Dei to stamnane er høvesvis 1,32 og 1,37 meter lange. Gjennom Vamyro rann det ei elv tidlegare, og det kan vera at bitane vart lagt i vatn for å trutna. Kanskje var det meininga å nytta dei på ein slags færing, mogleg 15 til 20 fot lang? Birkenes kan fortelja at under utgravinga av det vidgjetne Gokstadskipet vart det funne fleire slike færingar. 

– Sjølv om eg trur bitane er frå vikingtida, så hadde det vore steikande artig å fått ei eldre datering. Men for all del, vikingtida er meir enn godt nok, seier Birkenes, som samstundes går laus på spørsmålet om trevyrke.

– Kva seier de? Ser det meir ut som eik enn furu? spør han.

– Dette er eik, det er det ingen tvil om, svarar Vidar Ask, far til Terje.

Lars Øyvind Birkenes sparar ikkje på konfekten når Grenda spør om kor viktig funnet på Ask eigentleg er.

– Eg synest det er ganske unikt. Det er ikkje kvar dag vi får inn noko slikt, så dette funnet høyrer til sjeldanheitene. Eg har ikkje sett akkurat denne forma før. I det heile veit vi svært lite om denne tida, difor er dette eit veldig viktig funn som kan fortelja oss mykje, slår han fast.