– Viss ikkje eg kan snakka ope om det kan eg ikkje forventa det frå andre

– Eg har alltid hatt ein stort ynskje om å bli mamma, men då eg vart gravid var eg heilt sikker på at eg hadde levd ein løgn i 27 år, og at den sanne meg endeleg kom fram. Eg var overtydd om at eg var eit egoistisk menneske som kjente at babyen ville øydelegga livet mitt, seier Gro då Grenda møter ho heime i Herøysundet.

Ho og sambuaren Sindre planla å bli gravide, og som jordmor var Gro førebudd på at det kunne ta litt tid før det skjedde.

– Eg var innstilt på å at det kunne ta tid, men så vart eg gravid nesten med ein gong. Når eg såg den positive testen fekk eg ingen reaksjon. Eg hadde jo sett for meg det augeblikket med snørr og tårar, latter og glede som ein ser på sosiale media. Men eg kjente ingenting, fortel ho.

I staden var det sambuaren som fekk gledesreaksjonen. Gro tenkte at dei gode kjenslene ville kome når sjokket la seg. Men dei kom aldri.

Milepåle etter milepåle

Fødselsdepresjon er ei nemning på depressive plager eller klinisk depresjon under svangerskap eller etter fødsel, ifølge Helsenorge.

– I ettertid har eg innsett at depresjonen byrja å utvikle seg i det augeblikket gravidhormona kom. I dei tre-fire vekene før positiv test hadde eg merka ei endring, eg var meir irritabel og sur. Det er jo ein stor endring kroppen går gjennom, og hormon har mykje å seie på psyken, fortel Gro.

Utdanninga gjorde at Gro hadde mange milepålar i hovudet. Etter 12 veker er risikoen for spontanabort lågare, ved 18 veker er det ordinær ultralyd og ein kan sjå kjønn og om noko er gale, frå veke 23 prøver ein å redda babyen om ein går i tidleg fødsel.

– Eg tenkte at «eg må berre kome over den kneika, så blir eg glad». Men det var heile tida ein ny milepåle å nå. Det var liksom ikkje vits i å bli glad i babyen før vi visste at alt gjekk bra med den. Men det vart aldri betre, seier ho.

Gro ville ikkje fortelja til nokon at ho var gravid, men dei sa det likevel til dei næraste i veke 12. Ho heldt oppe ein fasade når ho ikkje var heime, og ingen såg på ho at noko var gale.

– Samstundes gjekk det dårlegare og dårlegare med psyken, og eg vart meir og meir agitert. Eg var mykje sint, frustrert og oppgitt. I veke 23 innsåg eg at ungen kom til å bli fødd, og at eg vart nøydd til å ta den med meg heim. Etter det gjekk det berre nedover.

Eit liv utan Gro

Gro byrja å gjera klart til babyen skulle kome. Ho kjøpte inn alt av klede og utstyr babyen ville få bruk for eit år fram i tid, og gjorde klart barnerommet. Men ikkje for sin eigen del.

– Eg gjorde klart alt slik at Sindre og Ingeborg berre kunne kosa seg det fyrste året. Planen var at når eg kom heim frå sjukehuset skulle eg ta mitt eige liv. Eg visste at Sindre sitt ynskje var å få Ingeborg, så eg tenkte at å bæra fram barnet skulle vera min siste gest til han, fortel ho.

Tankane om sjølvmord følgde Gro gjennom heile svangerskapet. Ho var overtydd om at alle ville ha det betre utan ho.

– Eg sa til Sindre at han kunne finna seg ei ny dame som kunne vera mamma til Ingeborg, og då trengte aldri Ingeborg å veta at eg hadde eksistert. Eg syntest det var ein super idé, fortel ho.

Gro kjem frå ein møblert heim og hadde ein trygg og god oppvekst med gode vener og familie, og har aldri slitt med psykisk helse før.

– No når eg er frisk kan eg ikkje skjøna desse tankane. Det kjennest som eit mareritt. Eg veit at dette er det verste eg har opplevd i livet, og eg eg sikker på at ingenting eg kjem til å møta framover kjem til å vera verre.

Inga tanke for barnet

Den 02. februar 2022 vart Ingeborg fødd. Under fødselen var Gro fast bestemt på at ho ikkje ville ha epidural.

– Eg tenkte at «om desse smertene forsvinn kjem eg til å konsentrera meg om at ho kjem til verden, og det ynskjer eg ikkje». Smertene førte på ein måte til at eg hadde noko handfast å jobba med. Det var mykje meir behageleg å tenkja på at eg skulle li meg gjennom ti timar med rier enn å ligga å tenkja på at ho skulle kome, fortel ho, og legg til;

– Det fyrste eg sa når ho var fødd var «æsj, få ho vekk, ho er ikkje mi». Men eg veit jo kva som er forventa av deg som ny mor, å legga til brystet og stryka, kosa og nussa og gle seg ilag med partnar, så eg gjorde jo det då.

På sjukehuset mistenkte dei at Ingeborg hadde hjernebløding, og dei vart sendt til Haugesund for prøvar.

– Ho fekk veneflon og sonde og vart lagt i lys i eit døgn. Dei fann ut at ho hadde to små hjerneblødingar og eit infarkt. Dei kunne ikkje sei om ho kom til å bli hjerneskadd. Eg kjente inga uro om korleis det gjekk med ho eller kva for eit liv ho kom til å få, eg brydde meg berre om meg sjølv, om at eg måtte ta med meg ein unge heim som potensielt var hjerneskadd.

Alarmen gjekk

Ved fyrste heimebesøk av jordmor etter fødselen slo sambuaren alarm, etter å ha hatt lyst til å gjere det i lengre tid.

– Han hadde lyst til å slå alarm fleire gonger i løpet av svangerskapet, men eg let han ikkje. Eg sa at han ikkje kunne seia ifrå til helsesjukepleiar eller jordmor, fordi då ville eg bli framstilt som ein dårleg person. Sjølv om eg var sikker på at det var det eg var, ville eg ikkje at dei skulle sjå meg slik, fortel Gro og legg til;

– Men denne gongen sa han at om ikkje eg sa noko ville han gjere det, fordi dette gjekk ikkje meir. «Det var ein ting i svangerskapet når eg berre hadde deg å passa på, men no har eg ein nyfødd eg må tenka på også», sa han.

Jordmor tok det heile på alvor, og sendte bekymringsmelding til fastlege, som vidare sendte melding til Folgefonn DPS. Veka etter sendte helsesjukepleiar nok ein bekymringsmelding, og det vart purra på DPS-en.

– Derfrå gjekk ting veldig fort. Eg vart innlagt på Folgefonn DPS og sett på medisinar, men eg amma jo og det var vanskeleg å finna rett medisin. Skulle vi ha venta på effekten av medisinar kunne det tatt opp til åtte veker, og då hadde eg nok ikkje vore her no, fortel Gro, og legg til;

– Om Sindre ikkje hadde sagt noko, hadde eg ikkje vore her i dag. Det var avgjerande for at det gjekk bra. Sindre er ein veldig roleg mann, og han høyrer som regel på meg om eg seier at han ikkje får fortelja noko, men her nådde han eit punkt der det ikkje gjekk lenger. I dag er eg veldig takksam for det.

Etter to veker vart ho sendt til Stord DPS for elektrokonvulsiv behandling (ECT), tidlegare kalla elektrosjokkbehandling. Her var ho i tre månader.

– På Stord fekk Sindre og Ingeborg sitt eige rom, slik at dei kunne koma og gå slik som eg ville. Det luraste vi gjorde var at Sindre tok over omsorga av Ingeborg i den perioden, elles er eg redd ho kunne tatt skade av det.

Gro fekk 12 behandlingar med ECT, som er makstal på behandlingar.

– Allereie etter fjerde behandling merka eg ei endring. Eg klarte å vera meir og meir med Ingeborg. Eg gjekk frå å orka kanskje fem minutt til åtte minutt, så ti minutt. Det gjekk oppover, men vrangførestillinga om at dette var meg som person var der framleis. Eg tok meg nok litt saman, men samstundes opplevde eg ei reell betring, fortel Gro.

På slutten av opphaldet ville Gro heller vere heime enn på DPS-en. Det var likevel ei omstilling å flytta heim igjen på fulltid.

– Det var eit veldig sjokk å gå frå å ha Ingeborg når det passa meg, til at eg måtte vera rundt ho heile tida. Sjølv når eg låg på rommet og kvilte høyrde eg ho jo, og eg ville eigentleg berre at ho skulle sova og vere stille.

Når Gro var med Ingeborg, gav ho all si merksemd til den vetle jenta.

– Når eg var med ho fekk ho alltid all kjærleik, all nærleik, all omsorg. Eg var aldri fysisk eller psykisk stygg med ho. Når eg kjende at eg ikkje klarte meir gav eg ho over til Sindre igjen, slik at eg kunne lada opp.

Det var ikkje før Gro fekk ein ny behandlar på Folgefonn DPS som introduserte ho for emosjonsfokusert terapi at brikkene fall på plass.

– Det var noko som berre losna. Eg prøvde å implementera dei teknikkane han lærte meg når eg sat heime og var lei meg eller sint. Plutseleg ein dag vakna eg og kjende meg frisk. Det var veldig spesielt, men det skjedde eit veldig brått skifte i meg, fortel ho.

Før ville Gro helst vere vekke frå Ingeborg men no får ho nesten abstinensar når ho er borte frå ho.

– Eg er blitt litt meir hønemor, og skal passa på at ho har det bra. Det er godt å kjenne på dei kjenslene andre har skildra. Eg tenkte jo at eg aldri kom dit, men no er eg her, fortel ho.

Vil fjerna tabuet

I dag er Gro tilbake i jobben som jordmor på Stord sjukehus, og tek med seg sine opplevingar i kvardagen på jobb.

– Eg er nok meir obs på teikn på fødselsdepresjon hos dei som kjem til meg no. Før kunne eg seie «gler du deg ikkje?», som er ei leiande spørsmål ein i grunn ikkje kan svare nei på. No prøvar eg å gje rom for negative svar og ha tid til å lytta til det, fortel ho.

I tillegg til jobben har Gro reist til Stavanger, Bergen og rundt om i Kvinnherad og på Stord for å førelesa om fødselsdepresjon for andre fagfolk. I november er ho invitert til å holde føredrag under den nasjonale konferansen til jordmorforbundet og SPoR i Oslo. Ho skal også vere med i podcasten til Peder Kjøs i sommar.

– Eg kjenner at det er viktig å vera open og snakka om det. Kvinnehelse har vore dyssa ned alt for lenge, og eg vil vera med på å fjerna tabuet rundt dette. Eg har opplevd at folk seier at «dette er jo hemmeleg, det snakkar vi ikkje om», men eg skammar meg ikkje og eg er ikkje flau, fortel Gro og legg til;

– Å visa at til og med ei jordmor kan få fødselsdepresjon trur eg er viktig. Til og med nokon som har så mykje kunnskap om svangerskap og fødsel kan bli så sjuke utan å forstå det sjølv. Og om eg ikkje klarar å snakka ope om det, korleis skal eg då forventa at andre skal klara det?