Redda svane med fiskekrok i tunga

Hans Egil Antonsen-Tangen er opphavleg frå Fitjar, men har budd i Kvinnherad i eitt år. Adressa er Vikefjellsvegen, som ligg rett nord for Reset, like ovanfor Opsangervatnet. Tysdag føremiddag var han på veg heim då han såg ei svane som stod i vegkanten utanfor huset.

– Eg har jo ofte sett svaner i Opsangervatnet, men aldri der oppe, seier Hans Egil då Grenda pratar med han seinare same dag.

Nysgjerrig studerte han fuglen nærare, og oppdaga då kroken som stakk ut av munnen. Det viste seg å vera ein ongel med krokar i begge endar. Eine enden hang altså på utsida, medan den andre sat fast i tunga til den stakkars svana. Hans Egil Antonsen-Tangen bestemte seg for å hjelpa dyret.

– Eg visste ikkje kven eg skulle kontakta, så eg byrja med politiet, men det var ikkje deira bord. Så snakka eg med ein på Sotra, før eg vart vist til viltnemnda. Dei kunne heller ikkje bidra. Då tenkte eg «svarte heller, vi må gjera noko». Dermed eg ringte eg kona, og ho rådde meg til å kontakta veterinæren på Løfallstrand, sidan ho hadde gode erfaringar med dei frå tidlegare, fortel Hans Egil.

Røska ut

Responsen frå Folgefonna dyreklinikk var at dei kunne ta i mot klokka 13.30. Men fyrst måtte dyret fangast.

– Det vart eit eventyr i seg sjølv, seier Hans Egil om den seansen.

Svana var nok ganske utmatta, og hadde fyrst og fremst fresing å by på. Men så vart det litt vel dramatisk. Ongelen, og dermed svana, sette seg fast i eit nettinggjerde, og for å koma laus, kasta svana på hovudet. Ho kom seg fri, samstundes som at ongelen vart røska ut, med den konsekvens at tunga nesten vart kløyvd i to.

– Det var ikkje det mest behagelege eg har sett i mitt liv, seier Hans-Egil, og fortel at det vart mykje blod.

Då gjekk det fort å fanga fuglen, enkelt nok ved å leggja eit teppe over, ta tak rundt vengene, og løfta ho opp. Praktisk nok stod det eit tomt hundebur i huset, og dyret vart buksert inn i det.

Vel framme på Løfallstrand stod teamet på Folgefonna dyreklinikk klart.

– Vi skulle eigentleg ta ut ongelen, men det ordna ho sjølv. I staden måtte vi sy, smiler dyrepleiar Linn Cathrine Thunold.

Havnesjefen

For Folgefonna dyreklinikk var det fyrste gongen dei har hatt ein svane på operasjonsbordet. Linn Cathrine har derimot erfaring, og det med ein skikkeleg kjendis.

– Eg jobba tidlegare på Os dyreklinikk. Der hadde vi Havnesjefen innom to gonger. Han var ei grei pasient. Erfaringsmessigt er svaner greie å hjelpa. Om det er fordi dei forstår at dei får hjelp, eller fordi dei er utslitne, veit eg ikkje, fortel ho, og legg samstundes ikkje skjul på at ho reagerer sterkt på at Os kommune bestemte å avliva den berømte knoppsvana.

Svana frå Opsangervatnet, som ein førebels ikkje veit kjønnet på – sjølv om alle involverte konsekvent seier «ho», er truleg ein fjorårsunge. Det ser ein på at ho er i ferd med å skifta frå ein grå farge til den vakre kvite. Framme på Løfallstrand vart ho lagt i narkose, før veterinær Christian Mæland fjerna lause bitar av tunga og sydde resten fint saman.

– Kroken har nok sete der ei stund, for den var ganske morken. Svana hadde eit lite sår på tunga som vart ti gonger større då kroken vart røska ut, analyserer han.

No skal fuglen medisinerast med antibiotika og smertestillande, og vonleg ta til seg næring.

– Eg håpar ho klarar å eta med den tunga, kommenterer Christian Mæland.

– Eg trur ho vil eta, for ho både åt og drakk før i dag. Ho stussa ikkje på skivene, og åt nesten eit heilt brød, opplyser Hans Egil Antonsen-Tangen.

– Men å berre eta brød er ikkje bra. Havregryn skal også vera godt for dei, skyt Linn Cathrine Thunold inn.

Kjæledyr før jul

Når Grenda kjem til Løfallstrand, er svana så vidt i ferd med å vakna frå narkosen. Etter ei lita stund, er ho såpass medviten at ho kan løftast ut av buret. Litt eigna mat er bløyta i vatn og blir servert i ei hundeskål. Men svana er enten ikkje interessert, eller ikkje i stand til å eta enno, og kastar fôret på golvet. Ho blir difor lagt attende i hundekassen, der det fyrste ho gjer er å skita. Ei god ladning, etter den ikkje veldig behagelege lukta å dømma.

– På ein måte er det vel positivt, funderer Linn Cathrine.

Like etter grev fuglen hovudet ned mellom vengene, og vil tydelegvis sova meir.

For Hans Egil Antonsen-Tangen er karrieren som svanehjelpar så vidt i gang. Han er nemleg bestemt på å ta fuglen med seg heim.

– Ja, eg reknar med det, sjølv om det ikkje var planen å få meg kjæledyr før jul. Men om ho kjem seg til hektene, så er det ikkje lange vegen ned til vatnet, smiler han.

– Det var ikkje dette eg såg for meg då eg kom heim i dag, legg han til, og spanderer samstundes rikeleg med ros og takk til Folgefonna dyreklinikk.

– Det er ikkje alle som hadde teke i mot. Dei trudde sikkert eg hadde drukke då eg ringte, humrar han.

Godord får Hans Egil også i retur.

– Vi er heilt avhengige av sånne som han, som engasjerer seg og kan ta seg av etterbehandlinga. Vi har ikkje høve til det, for dette er ikkje ein døgnopen klinikk. Han viser eit heilt fantastisk engasjement. Det er ikkje alle som hadde gjort som han, rosar Linn Cathrine Thunold.

Yta nødhjelp

Også for Christian Mæland var det ei interessant oppleving.

– Det er gøy når sånne ting skjer og du faktisk har tid til å ta i mot. Det er alltid frustrerande når det er «kaos» på klinikken, og ville pasientar som treng behandling med ein gong ikkje kan prioriterast. Men i dag passa det, seier han nøgd.

Operasjonar av denne sorten kan vera ganske kostbare. Veterinær Mæland opplyser at han vil søkja om litt refusjon frå Mattilsynet. Det er rett nok ikkje berre enkelt, for dei dekker såkalla «enkel konsultasjon», som medfører enten avliving eller at dyret blir sett fri igjen med det same. Dei dekker ikkje slike mellomting, der dyret faktisk kan reddast, men som krev noko meir omfattande behandling.

– Vi veterinærar er forplikta til å yta nødhjelp, noko vi får godtgjersle for. Men nødhjelp betyr ofte avliving, seier han.

Uansett vil Folgefonna dyreklinikk ta det meste av kostnaden i denne saka, medan Hans Egil Antonsen-Tangen gladeleg aksepterte å betala 600 kroner. Han skulle også køyra rett på apoteket og kjøpa nødvendig medisin.

– Trur du det går bra med svana?

– Det blir spennande å sjå, men eg håpar det, seier den nye svanepassaren.

– Det er alltid usikkert med ville dyr, filosoferer ein meir nøktern veterinær.

Noko fornuftig

På veg ut døra får Hans Egil råd om å ikkje ha det varmt i rommet der svana skal bu, det er trass alt ein utefugl. Men tørt underlag og helst eit teppe utan skit, er å føretrekkja. Kor lang rekonvalesensen blir, er det vanskeleg å spå om, men nokre dagar vil det garantert ta.

– Utan deg hadde ikkje denne svana klart seg, slår Linn Cathrine Thunold fast medan ho hjelper til med å bera hundeburet.

– Det var ikkje noko større anstrengelse. Eg måtte jo ha gjort noko fornuftig i dag uansett, svarar Hans Egil Antonsen-Tangen kledeleg beskjedent.

Viss det passar og alt går bra, kjem Grenda vonleg tilbake med ein ny reportasje når svana skal sjøsetjast igjen.