Dei gløymde borna i Ukraina: – Sette vekk for å døy. Bortgøymd og bortgløymd.

47 barn med forskjellige fysiske og psykiske handikap vart evakuerte frå den krigsfylte Mariupol til andre sida av Ukraina då krigen braut ut. Der har dei fått tilflukt ved Mahala barneheim i byen Chernivtsi, heile 1245 km unna heimbyen.

– Barneheimen har kapasitet på 10 barn, og det var allereie fullt då desse barna kom. No bur det 57 barn her, dei aller fleste med alvorlege fysiske og psykiske handikap, seier Christophe og rister på hovudet.

– I tillegg ventar dei minst 20 barn til. Det er allereie lite plass, og korkje toalett eller rom er laga for så mange barn. Det finst ikkje leikeområde inne og det som er ute er ikkje eigna for handikappa barn, seier han.

Omsorg er første prioritet

Christophe har brukt tida etter besøket til å setja saman ein rapport om barneheimen Mahala. Denne vil brukast som hjelpemiddel for å samla inn pengar til barna som bur der.

– Det aller viktigaste dei treng, etter reint drikkevatn, er omsorg. Vi vil prøva å få inn nok pengar til å tilsetja fleire pleiarar, seier Christophe.

Før barna blei evakuerte var dei ein pleiar per barn. No er det ni barn per pleiar. For å kunna tilsetja fleire hjelparar trengs det berre 57 600 Euro, som ifølge Statistisk Sentralbyrå tilseier mindre enn ei gjennomsnittleg årslønn her i Noreg. Dette vil strekkja til ti nye pleiarar, tre fysioterapeutar og ein psykolog.

– Det er ikkje store summen som skal til for 14 nye tilsette, seier Christophe.

Barneheimen overlever på donasjonar, då prisane har stege monaleg grunna krigen. I rapporten Christophe har skrive kjem det fram at prisen på bleier og naudsynte artiklar har auka med 120% , matvarer med 140% og energiprisane har stige med 250%. Dermed er det likevel vanskeleg å få endane til å møtast.

Spleis

For å samla inn pengar til desse barna har han mellom anna oppretta ein Spleis, kor folk kan bidra til at tilhøva blir betre for dei som bur på barneheimen.

I prosjektomtalen kan ein mellom anna lesa at partane som deltek i dette akutte humanitære initiativet har identifisert tre satsingsområde for å ivareta desse barna si helse og redusere framtidig risiko.

Desse områda er å 1) Tilsetje fleire omsorgspersonar og medisinsk personell, 2) Å etablera tilgong til trygt drikkevatn, sanitær og hygiene, og 3) Å oppgradere og utvikle to trygge og inkluderande leike- og terapiområder.

Internt omplasserte

Ein rapport frå Utlendingsdepartementet frå mai i år melder at det er estimert at 6 millionar ukrainarar har flykta frå landet sitt dei siste månadene. Enno høgare er talet internt omplasserte Ukrainarar – som ligg på rundt åtte millionar menneske.

Tidlegare i år reiste Christophe ned til byen Sirat på den Romanske grensa til Ukraina, for å vera med på å koordinera mottak og evakuering av ukrainske flyktningar.

– Medan eg var der nede møtte eg over 6500 ukrainske kvinner og barn som hadde flykta frå heimen sin. Vi var dei fyrste ansikta dei møtte når dei kom over grensa, og der fekk dei medisinsk og psykososial hjelp, mat og andre naudsynte saker, og ikkje minst omsorg, seier Christophe, som reiste ned i regi av Maltesarordenen.

Dette er ein gammal riddarorden som i dag fokuserer på humanitært arbeid i meir enn 120 land.

Eit prosjekt blir til

Etter å ha sett tilstanden i Romania bestemte Christophe seg for å dra inn i Ukraina for å sjå med eigne auge korleis det var. Med seg hadde han blant anna ein eksentrisk belgiar ved namn Gilles de Crayencour, som er entreprenør og filantrop. Dei måtte klare seg utan hjelp av organisasjonar, og gjorde alle avtalar med folk i Ukraina på eigenhand.

– Før eg drog inn i Ukraina var det ingen som offisielt hadde drege inn. Det føregjekk jo ein krig, og det var ein stor risiko å krysse grensa, men eg følte at det var viktig å besøkja barneheimen for å sjå korleis tilstandane faktisk var. Sidan ingen ville dra inn i Ukraina blei ikkje berre desse barna gløymde, men det var som om dei ikkje eksisterte, seier Christophe.

Hans første inntrykk av barneheimen var både roleg og kaotisk.

– Det var som om eg hadde vore der før. Eg hadde sett så mange bilete og videoar på førehand at eg følte eg kjende plassen. Samstundes kjende eg det godt i hjarta når eg såg barna. Dei har så mykje å gi, og så stort potensiale, men dei får ikkje hjelp til å utvikla seg, seier Christophe, som har lang erfaring med frivillig arbeid. Han har òg vore i Kenya og hjelpt til på ein barneheim der som var særs underfinansiert. Etter å ha vore på synfaring i Ukraina kjende Christophe at han måtte gjera noko.

– Det mest dyrebare vi har er vår medkjensle og kapasiteten til å vera driven av den, seier han.

Sjølv om Christophe leier og koordinerer dette prosjektet, er det ein felles innsats mellom fleire organisasjonar og menneskje. Det er sakkunnige som avgjer kva som skal bli implementert og kva som har prioritet, etter Unicef sine retningslinjer.

Ana Radulesca, som er Europeisk Regionspresident i International Federation of Social Workers (Internasjonale føderasjon for sosialarbeidarar), er konsulent for prosjektet.

– Det vi veit er at sjølv før krigen, var det ingen spesialiserte tenester eller sosialarbeidarar tilgjengeleg for å hjelpe dei utsette familiane og barna. Og når krigen braut ut, vart ikkje-statlege tenester stengde på grunn av mangelen på menneskelege og materielle ressursar, seier ho.

Eit systematisk problem

I Ukraina er det ei tru om at barn som er handikappa på ein eller anna måte, har det betre på ein institusjon enn heime hos foreldra. Så sjølv om det heiter barneheim, er det få av dei som bur der som faktisk er utan familie. Under evakueringa frå krigen blei derimot fleire skilt frå sine familiar.

– Dermed har desse barna berre dei tilsette ved institusjonane, og er avhengig av deira hjelp, seier Radulesca.

Før krigen hadde Ukraina det høgste talet av barn på institusjonar i Europa. Meir enn 90.000 barn levde på institusjonar, og nær halvparten av dei hadde eit handikap, skriv Unicef på sine nettsider.

Halvparten av barna på Mahala barneheim sit i rullestol. Dei fleste kunne lært seg å gå, men utan tilgang på fysioterapi har dei ikkje ein sjanse. Barna som har mindre handikapp eller er heilt friske vart evakuert til andre land som Italia eller Tyskland, men med alvorlege handikap er det ikkje like enkelt å flytta over landegrenser.

– Desse barna er dei gløymde, nært sagt uønskte barna, som berre er blitt flytta frå alt dei har kjend. Dei er kanskje ikkje lenger der missila fell og krigen herjar som verst, men dei er berre blitt sette her for å døy. Dei kjem aldri til å få sjå heimen sin igjen, så fokuset vårt er å gje dei ei så meiningsfull og verdig levetid som mogleg, seier Christophe.