Om rådmannsaka – ei oppsummering

Ordføraren har fortalt kva spørsmål han spurte seg: Kan vi akseptera at administrasjonen utan å involvera folkevald nivå påfører kommunen ansvar som kommunestyret skulle hatt til handsaming fyrst? Kan vi akseptera at vi får saksframlegg som er misvisande… Kan vi akseptera at rådmannen…

Nei, vi kan ikkje akseptera dette. Men det er mange måtar vi kan ikkje akseptera det. Avskil og oppseiing er to måtar å reagera, men ikkje dei einaste. Formell personalsak var ikkje absolutt nødvendig. Reaksjonsmåten kunne vore ei kraftig skrape og skriftleg åtvaring, samt den tilhøyrande filleristinga i kommunestyret og media. Eg trur ikkje det ville øydelagt rådmannen sin muligheit til å fungera.

Andre spørsmål ordføraren kunne stilt seg: Er det lurt å forsera saka slik at det ikkje er mogleg å snu? Er det lurt å ikkje ta i mot andre vurderingar? Er det lurt å pressa ut rådmannen? Er det lurt å gjera dette på ein slik måte med ei slik mediedekning og så mykje negativ publisitet? Er lurt for kommunen? Organisasjonen, og samfunnet? Nei, det er ikkje det. Er det lurt for ordføraren å ta i mot råd frå så få, og på kva måte?

Desse spørsmåla stilte ordføraren ikkje. Av og til er det lurt å stoppa og tenka, og gjerne spør seg til råds også frå andre typar folk enn dei som vart brukt her.

Advokatane tilrådde ikkje å involvera andre politikarar tidleg, dei tilrådde å eskalera med å opprettta personalsak raskt, tilrådde å gjera mykje for avdekka fakta før ein gjorde tiltak. Dei to første tilrådingane vart følgde, den siste om å avdekka fakta var ikkje følgd. Tre dårlege vurderingar etter mi meining.

Arbeidsmiljølova §15-1 seier at ein må ha drøftingsmøte før ein vurderer oppseiing. Dette er for arbeidstakar. Ein måtte ikkje starta formell personalsak og halda drøftingsmøte så raskt. Kommunens advokatar sa dei meinte at det var rett og starta personalsak med det same og så offentleggjera dette i media, og at dei råda ordføraren til å gjera slik, men dette er skjønn og ikkje juss (noko advokatane også stadfestar). Etter mi og mange andre si meining eit dårleg skjønn. Då personalsak var opna og offentleggjort i media var det i realiteten slutt for rådmann Øvregård.

Advokatane sa fleire gonger at viss det kunne ha visast at rådmannen har t.d. medvite feilinformert ordførar så er det grunnlag for avskil. Det skapar eit inntrykk av at det er mogleg eller truleg at så kan ha skjedd. Men det er ikkje prova, enn sei sannsynleggjort. Eg tykkjer rådmannen sin versjon er ikkje fullstendig usannsynleg. Det blir som om eg seier at viss rådmannen har underslått pengar og valdteke ein sekretær, så er det grunnlag for avskil. Sjølvsagt. Men det har han jo ikkje, og med eit slikt utsagt kan eg skapa eit inntrykk av at så truleg, kanskje har skjedd.

Rådmannen er skuldig i å ikkje følgja godt nok med, og deretter opptre i beste fall klønete. Han har ikkje begått overgrep eller underslått dei seks millionane. Denne prosessen er etter mi meining ikkje ein proporsjonal eller tenleg reaksjon. Det er skadeleg, potensielt ganske mykje. Merk at eg har absolutt eit samansett syn på rådmannen sin innsats over dei siste åra, men dette kan ikkje brukast som grunnlag for ei slik behandling.

Advokatane går langt i å gjera soleklare vurderingar av at dette var alvorleg og at vi (nesten) ikkje hadde alternativ. Men dette er skjønn og ikkje juss, og eg må seia desse vurderingane er ikkje veldig godt underbygd. Advokatane kjenner ikkje heilskapen vi skal forvalta: omsynet til kommunen som organisasjon og samfunn.

Eg må sei med Cicero: Qui Bono? Altså: kven tener på dette? Rådmannen si forklaring er plausibel og det er ikkje vist noko som peikar på at han har medvite ført nokon bak lyset. Det ville faktisk vore litt absurd om han skulle prøva å halda noko skjult i forkant av formannskapsmøtet. Dei faktiske forholda var kjent for mange. Rådmannen kan ikkje ha handla i eigeninteresse, sjølv ikkje dersom framstillinga og spekulasjonane til ordførar og advokatar likevel skulle vera rett. Derimot kan ein spørja kven som tener på den prosessen som har vore dei siste veke. Qui bono?

Eg skjønar det vart vanskeleg å ha tillit til rådmannen nett no. Men tillit kan gjenreisast. Eg synest det er blitt endå vanskelegare å ha tillit til ordføraren, og gruppa rundt han. Eg håpar vi får også opplyst prosessen i kontrollutvalet, inkl. kven som hadde innflytelse på den og korleis. Eg oppmodar sterkt ordføraren om å vera meir kritisk til kven han tek i mot råd frå frametter.

Det er ein parallell her: Her får kommunestyret som overordna politisk organ servert ein situasjon som er eit fait accompli: Vi har ikkje noko val og situasjonen er heilt låst når vi får den, fordi nokon få ansvarlege har handla brått og overilt. Men vi synst vi skulle hatt høve til å ha tidleg innflytelse på prosessen. Noko som er mykje likt det rådmann/administrasjon vert skulda for å ha gjort overfor ordførar/formannskap.

Gaute Lund

Kvinnherad Raudt