Wanda (49) på nye eventyr: - Det er eit privilegium å få arbeida som frivillig i Afrika

Wanda Eliassen Medhus frå Halsnøy gler seg stort til 8. februar. Då set ho seg nemleg på flyet som tek ho attende til sitt gamle «heimland» Tanzania. Som barn budde Wanda tre år i ein liten landsby kalla Marangu, ved foten av Kilimanjaro i Tanzania. På desse åra lærte ho seg språket flytande og fekk gode venner. Far hennar bygde hytter og rusta opp turstien langs det berømte fjellet for Norad.

Då Wanda blei 40 år tok foreldra ho med tilbake til det gamle «heimlandet» sitt.

– Eg fann plutseleg ut at eg ville gå på Kilimanjaro då eg vart 40. Eg fekk turen i gåve av foreldra mine. Denne gongen nådde eg ikkje toppen, men dotter mi var med, og ho kom seg heile vegen opp saman med far min. På dette tidspunktet tenkte eg at eg aldri skulle prøve igjen, men før eg visste ordet av det hadde eg bestilt ein tur med ei venninne eit år seinare. Etter dette balla det på seg. Sidan 2012 har eg reist tilbake kvart einaste år, der eg har teke med meg både familie og venner.

Sjølv om Wanda ikkje nådde toppen på det berømte fjellet, var denne reisa heilt spesiell.

– Denne turen som førtiåring var fantastisk, og veldig spesiell. Det var som å koma heim igjen, sjølv etter mange år. Eg kunne kjenne igjen luktene og språket - Ikkje akkurat alle orda, men eg kjente igjen lydane. Det var så rart, men så godt og fint, fortel Wanda.

Traumatisk oppleving

Sidan har ho vore i Tanzania kvart einaste år, forutan om året 2021. Åtte gongar har ho gått på Kilimanjaro, der ho har nådd toppen seks gongar. I tillegg har ho og ektemannen Steinar Medhus gått på den aktive vulkanen Ol Doinyo Lengai og Mount Meru. Dette er noko ho ser attende på som idioti og galskap.

– Me stod altså på ein aktiv vulkan og høyrte moder jord frese. I dag tenkjer eg at det var heilt idioti, og eg hadde aldri turt å gjort det igjen. Men likevel er eg fantastisk glad for at eg har gjort det, fortel den uredde Halsnøy-dama.

For to år sidan reiste ho ned for å jobba som solidaritetssjukepleiar ved TICC, Tanga International Conference Center, som ligg utanfor byen Tanga. Senteret vart etablert i 2008 og er ei stifting eigd av fleire norske utdanningsinstitusjonar, organisasjonar og einskildpersonar. TICC driv sosiale utviklingsprogram retta mot dei lokale innbyggjarane gjennom søsterselskapet HAMA. Alle programma i HAMA er knytt til eitt eller fleire av FN sine berekraftsmål.

– Eg er medlem i Norsk sjukepleiarforbund, og då dei lyste ut to engasjement som solidaritetssjukepleiar for TICC, kunne eg ikkje dy meg. Eg tok sjansen og søkte, og det eine engasjementet blei mitt. Eg vart så glad, og eg må ærleg innrømma at det var vel fortent, smiler Wanda lurt.

Denne turen forklarar sjukepleiaren som heilt uverkeleg. Ho nøyt kvart einaste augeblikk, og følte seg privilegert som fekk arbeida som frivillig. Brått tok denne reisa ei vending, som førte til at Wanda måtte avbryta og reise heim til Norge.

– I dette engasjementet fekk eg dekka alt av reise og opphald. Eg var førebudd på at det kunne bli ein del tøffe inntrykk og ein hard kvardag, men likevel gjor det noko med meg som person. Det vart ei reise eg aldri kjem til å gløyma. Difor var det veldig surt då me byrja å høyra om dette viruset som spreidde seg rundt i verda. Det var så trist, og nesten på grensa til ein traumatisk oppleving for meg. Det skjedde så brått, og plutselig var dette fantastiske eventyret over. Eg trudde det var litt overdrive, heilt til det kom inn i ei melding frå UD om at grensene kom til å bli stengde. Eg hadde ikkje eit anna val enn å avbryta opphaldet og reise heim att fire veker før tida, sukkar Wanda.

Reiser på eige initiativ

Kvar dag sidan mars 2020 har ho drøymt om å reisa tilbake til Tanzania. Det er difor ei smilande og overlykkeleg dame Grenda sit å pratar med. No skal ho endeleg tilbake til landet ho kallar heime. Dette for å halda fram der ho måtte avbryta sist.

– Denne reisa har eg venta på i to år, og kjensla eg sit med er nesten ubeskriveleg. Eg klarar nesten ikkje å vente med å setja meg på flyet. Difor prøver eg å styra klar dette viruset. Eg er livredd for å bli smitta, ikkje på grunn av mi eiga helse, men redselen for å måtte avbryte turen. Eg går difor minst mogleg på butikken, og har munnbind på når det trengs. I tillegg er eg trippelvaksinert, så eg føler meg trygg på å reise denne gangen, smiler ho.

I februar vender ho altså snuten mot det gamle «heimlandet» sitt, men denne gangen ventar ein anna type tur enn ho tidlegare har vore på. Den eventyrlystne dama reiser nemleg på eige initiativ - utan noko støtteapparat i ryggen. Det vil seia at ho mellom anna må finansiera heile turen sjølv.

– Eg tenkjer at det er verdt det, sjølv om det er langt ifrå ein rimeleg tur. Eg bur billeg, men det kostar ein del med både kost og losji, flyreise og taxi. Likevel blir eg berre 50 år ein gang, og dette er ein bursdagspresang til meg sjølv. Dessutan synest eg det er veldig kjekt at eg har bursdag då eg er der nede, for eg er langt ifrå eit festmenneske, ler Wanda og fortel at ho i tillegg hadde ein del ferie og avspasering til gode, som ho no nyttar seg av.

I frå februar til mars skal Wanda mellom anna rettleia norske studentar. Grunna pandemien har norske høgskular og universitet vore tilbakehaldne med å senda studentar til utlandet for praksis. Difor er det berre 28 studentar Wanda skal rettleia denne gangen. Studentane er allereie i Tanzania og er godt i gang med praksisen sin.

– Eg gler meg stort til å møta studentane, men også dei lokale tilsette og barna. Mitt favorittprogram er skule og helse. Eg har alltid likt å jobba med henda, og det får ein verkeleg gjere her. Det er mange sår som skal stellast, øyrer som skal skyljast og tenner som skal trekkjast. Dessutan er det enklare å kommunisera med barna, ettersom dei gjerne har byrja å læra engelsk på skulen, fortel ho.

Infiserte sår

Kva slags sjukdommar ventar deg?

– Det er mykje sårskadar, særleg blant barn og unge. Dei går jo ikkje med lange bukser og sko, og tråkke gjerne på glør og sit på mopeden saman med foreldra og brenn seg på potta. Dei har heller ikkje kjøken, så dei lagar maten sin på gryter på golvet. Veltar gryta er det lett å få brannsår på henda. Aller mest er det små ubetydelege sår som me her heime ikkje eingong hadde teke eit plaster på. Men ettersom dei ikkje vaskar det, blir det fort betent og infisert. Med få midlar kunne dei unngått dette, men dei manglar både kompetanse og utstyr diverre, fortel Wanda og held fram:

– Hiv og aids er også vanlege sjukdommar der, men dette er ein stigma. Sjølv om behandlinga av desse er svært god i afrikanske land også, er det mange som går ubehandla. Ein konsekvens er då stygge og infiserte sår. Elles er det sjukdommar som tuberkulose, underernærte barn og dårleg syn og tenner.

Det er tydeleg at Wanda sit inne med mykje opplevingar og kjensler når det gjeld arbeidet hennar som frivillig i Tanzania. På Facebook har ho posta eit innlegg der ho oppmoda dei som ville til å bidra med utstyr til sårstell og ein liten pengesum, slik at ho kunne kjøpa inn øyreskyljingssprøyter.

– Det skal bli godt å koma tilbake til landet som betyr så mykje for meg. Det er så givande å få lov å bidra med helsefremmende og førebyggande arbeid i eit land som har enorme utfordringar og mangel på ressursar. Difor postar eg alltid eit slikt innlegg før reisa mi, slik at eg kan samla opp utstyr som kan vera til hjelp for menneska me møter i dei ulike programma, forklarar ho og legg til:

– Eg er overraska over kor mange så har bidrege, både med ein sum og utstyr. Givargleda er stor, både hos kjente og ukjente. Til saman har det kome inn ca 6000 kroner, og det er fantastisk. Eg fekk difor nok til å kjøpa to øyreskyljingssprøyter, og det var viktig for meg. I eit land med støv, sand og lite tilgang til vatn er tette øyrer eit stort problem. Dei resterande pengane vil gå til senteret TICC.

Sjukepleiaren fortel at det vesle utstyret dei har tilgang på der nede er dårleg, så alt hjelper på.

– Alternativet deira er å ikkje ha noko, så det er lite som skal til for å gjera store endringar. Eg sjølv har blitt meir bevisst på kva eg brukar av ustyr, og kor lite ein eigentleg treng. Men eg må ærleg innrømma at det har byrja å skli litt ut igjen, så det skal bli godt å koma tilbake å friska opp i moralen, smiler ho.

Kulturen er rørande

Wanda fortel at det er mange tøffe inntrykk som ventar ho. Tanga er ein av byane med mest fattigdom, men likevel er dette ein stad ho føler ein sterk tilknyting til.

– Eg er nok litt besett av landet. Det er ein fantastisk stad, og kulturen i landet er rett og slett rørande. Det er ingen interne krigar, og muslimar og kristne går hand i hand. Det er så flott å vera vitne til, og me har nok mykje å læra, fortel ho og held fram:

– Det som kanskje fascinerer meg aller mest er dei mange kontrastane. Det er nok det ordet som beskriver Afrika best - kontrastfylt. Eg har gått med dunjakke og vottar i 15 minusgrader, og to dagar etter har eg gått i 40 grader og vore på safari. Samstundes er naturen støvete og skitten, men plutseleg kan det vera ein blom så er utruleg fargerik. Det er så frodig og flott, sluttar ho.