Vart kursa i meiningsytring og presis argumentasjon

Arbeidet deira går ut på å skrive bokmeldingar til bøkene som er med i kampen om å vinne den gjæve Uprisen. Torsdag og fredag førre veke vitja difor Petra Helgesen frå Foreningen !les skulen, for å kurse ungdommane i kunsten å skrive bokmelding.

I år er det 47 ungdomsbøker som blir vurdert og, med rette, er det målgruppa sjølv som kjem med dommen. I dei femten åra Uprisen har blitt gjeve ut, har bokmeldingane ført til at nivået på ungdomslitteraturen har blitt betre, og ungdomsskuleelevane frå Husnes er dermed med på å leggje lista for kvaliteten på dei framtidige ungdomsbøkene som blir skrive og publisert.

Dette passa Helgesen på å formidle då ho vitja 9A for å gjere elevane kjend med ulike teknikkar for å konkretisere kvifor ei bok er bra eller ikkje.

– Den beste ungdomsboka frå 2021 skal kårast i mai neste år. Og før den tid skal alle dei 47 bøkene som er gitt ut på norsk i år lesast. De er det første og viktigaste leddet i dette arbeidet, for det er de som les desse bøkene, og som gjennom bokmeldingane kastar dei bøkene som ikkje fortener denne prisen ut av bunken, innleia ho timen.

Petra Helgesen er prosjektansvarleg for Ungdommens kritikarpris og Uprisen i Foreningen !les. Ho har ein master i litteraturvitskap, samt erfaring som litteraturkritikar, forskar og som forlagsredaktør. Ungdomsskuleelevane var såleis i gode hender desse dagane, og vil truleg vera godt rusta når dei skal bidra til å leggje grunnlaget for neste ledd i prosessen.

Betrar ungdomslitteraturen

Bokmeldingane er nemleg vesentlege for nominasjonsjuryen sitt vidare arbeid: å plukke ut dei fem beste bøkene basert på alle bokmeldingane som er kome inn. Dernest skal dei fem nominerte bøkene sendast vidare til elve juryklassar, ein frå kvart fylke, som skal lese og vurdere alle desse. To representantar frå kvar juryklasse skal til sist reise til Litteraturfestivalen på Lillehammer, kor dei skal diskutere seg fram til ein vinnar, og endeleg dele ut Uprisen.

– Ungdomslitteraturen endrar seg på grunn av bokmeldingane som kjem inn. Den blir betre! Bokmeldingane de skal skrive legg grunnlaget for nominasjonsjuryen sitt vidare arbeid. Då er det viktig at de klarar å formidle kva de meiner og kvifor på ein presis måte. Di meining er viktig! haldt Helgesen fram, og peikte vidare på nokre spørsmål ein bør svare på:

Kva type bok er det? Kva er det som gjer boka bra eller dårleg? Kva skil denne boka frå andre bøker? Utover timen utfordra Helgesen klassen på fleire felt, og elevane måtte grunngje argumenta dei kom med.

Kjekt å sjå kva andre meiner

Bokmeldingane skal leggjast ut på uprisen.no innan 15. desember. Men i tillegg til at elevane får øving i å vurdere bøker og setje ord på meiningane sine, vil også portalen fungere som ein ressurs på andre måtar.

– Når eg har levert bokmeldinga mi, vil eg også vera interessert i å sjå kva andre meiner om boka. Det er litt gøy for folk som likar å lese å sjå at andre kanskje har heilt andre meiningar, sa Tuva Røyrvik Olderkjær.

Ho er ein av elevane i klassen som er interessert i å lese på fritida. Med seg har ho Andrea Ingvaldsen Høydal.

– Ja, me likar jo å lese, så med dette får me jo moglegheit til å gjere noko me likar. Det er jo dessutan noko nytt å skrive bokmeldingar, det har eg aldri gjort før, fortalte ho.

Begge elevane har lyst å skrive gode bokmeldingar, og om dei gjer eit verkeleg godt arbeid, kan dei risikere å bli kåra som årets kritikar. Om så skulle skje, vil dei bli løna med bollar og brus, diplom, heider og ære, samt ein iPad.

Tipsa om synonymordboka

Då det ringte til matpause understreka kurshaldaren at det ikkje var eit mål i seg sjølv at alle skulle like å lese, men at det viktige var å øve seg i å setje ord på kvifor ein likar eller ikkje likar noko. I så måte meinte ho det ville vera lurt å auke ordforrådet.

– Om ein aukar ordforrådet sitt blir ein meir observant og medviten, ikkje berre når det gjeld lesing, men elles også. Bøker er ein god stad for å lære, og ein ser at dei klassane som jobbar med dette snakkar meir med kvarandre, om alt mogleg, så det er bra for klassemiljøet òg, sa ho.

Ein konkret måte å auke ordforrådet på var å bruke synonymordboka flittig.

Kven som helst i alderen 13-15 år kan skrive bokmeldingar til dei 47 ungdomsbøkene som er publisert i 2021, og leggje den inn på Uprisen.no innan fristen. Det er også høve for alle i denne aldersgruppa å melde seg til nominasjonsjuryen. Denne skal bestå av fem ungdommar.