Utlevering av mat til fattige: – Livet er hardt

Etter besøket i romleiren i Kontsovo måndag 6. mai, skal sjåførane Damian og Sasha direkte vidare på neste oppdrag. Det går ut på å køyra rundt til ein del fattige familiar, og overrekka ein pakke med forsyningar. Også no får dei fem utsendingane frå Kvinnherad vera med. Vi opplevde sterke inntrykk i romleiren, men jammen er det mykje tragisk å sjå utanfor også.

Den fyrste vi helsar på er ein eldre, einsam mann. Han møter Damian og Sasha ute i hagen, og får overrekt kartongen sin. Han har heller ingenting imot å visa fram huset sitt. Innandørs dominerer fire betongveggar, så å seia utan dekorasjonar. Det er nesten heilt mørkt, men mannen finn fram til ein lampe, og syt med det for litt ljos. I tillegg til lampen, ser Grenda sin journalist ei ljospære i taket, elles finst det ingen andre ljoskjelder. Det eine rommet, som truleg er heile bustaden til mannen, har ikkje mykje inventar heller. Eit skap, ei seng, to små bord og ein omn, ser ut til å vera alt karen har til rådvelde.

Delte ut mat i fattig romleir: – Nesten surrealistisk

Berre gamle igjen

Sju-åtte minuttar seinare bankar Damian på hjå ei 85 år gamal enke. Ut kjem ei krokrygga dame som støttar seg til ein stokk med begge hendene. Ho er elegant kledd i raudt skjørt og blomemønstra bluse. Eigedomen er faktisk ganske stor, men ute i hagen ligg mykje strødd som i Norge hadde blitt karakterisert som skrot. Tre høner vaggar rundt og leitar etter smular.

Kvinna er ein imponerande karakter. Ho legg ikkje skjul på at tilværet er vanskeleg, men det er også openbert at ho slett ikkje har tenkt å resignera.

– Du held deg godt, kommenterer ordførar Vegard Bjørnevik via tolken Damian.

– Eg likar å arbeida, svarar dama, før ho legg til:

– Folk her i landsbyen hjelper ikkje til, for dei unge er i hæren. Det er berre gamle igjen. Livet er hardt.

Sel egg

Dama vart enke for 35 år sidan. Då vart ektemannen hennar påkøyrt og mista livet.

– Han som køyrde var rik, og greidde difor å kjøpa seg vekk frå straff, seier ho med bitterheit i røysta.

Ho gifta seg på nytt, men også ektemann nummer to er død. Han vart råka av kreft. No får dama utbetalt 3500 hryvnja (den ukrainske valutaen) i månaden i pensjon. Når vi veit at éin hryvnja tilsvarer 0,27 norske kroner, seier det seg sjølv at det ikkje er mykje å rutta med.

– Det er veldig vanskeleg for gamle folk, for pensjonen er veldig låg og vi treng mykje medisin. Eg sel egg i landsbyen for å livnæra meg, opplyser kvinna, og ytrar ynske om hjelp til å få fiksa litt på huset.

På veg til bilen igjen er Leif Nygård prega av besøket.

– Det er mykje elendigheit i verda. Attpåtil brukar ein pengane på krig i staden for å hjelpa dei som treng det, sukkar han.

Hjelpa kom fram: – Kjekt å vera sannheitsvitne

Mentalt sjuke

Neste stopp er hjå ein mann med to gutar. Dei får besøk av House of Mercy annakvar månad, elles tener mannen nokre hryvnja på søppelrydding inne i Ushhorod. Trass fattigdommen stiller dei blide opp til fotografering, den eine guten med hunden sin i hendene.

Runden blir avslutta hjå ein storfamilie. I eit mursteinshus bur mor, far, bestemor og fire barn. To andre barn er eldre og bur andre stader.

– To av barna er mentalt sjuke, opplyser Damian når vi parkerer i gata utanfor.

Vi blir møtt av eit par hundar som bjeffar konstant. På ein liten bakke ti meter frå huset, står ein gut, mogleg ein tenåring, med eit smil om munnen og voggar overkroppen att og fram, att og fram. Openbert er det ein ungdom som skulle vore til behandling. Søppelet i hagen, dei to hundane, det slitne huset og den sjuke guten utgjer eit surrealistisk bilete for gjestene frå nord. Vi er omtrent så langt frå norske tilhøve som det er mogleg å koma.

Men igjen får vi stadfesta at ein overhovudet ikkje skal la seg blinda av fyrsteinntrykket. For ut av huset kjem far og to av ungane. Dei sistnemnde er begge godt inne i tenåra, og gjev eit svært positivt inntrykk. Begge verkar som typar som gjer det godt på skulen, og som kan ha ei ljos framtid føre seg, i eit vonleg fritt Ukraina.

Kontrastfylt

Neste dag er med vi på ein tilsvarande matutdelingstur, no i eit anna område lenger vekke frå Ushhorod og meir grisgrendt. Denne artikkelen og den førre frå romleiren kan kanskje gje inntrykk av at Ukraina er eit underutvikla land der alle lever i fattigdom. Men det er slett ikkje tilfelle. Ukraina er på mange felt eit moderne land, og folk lever og tenkjer nett som oss i vest. Men sjølvsagt tek det tid å byggja seg opp etter åket under Sovjetunionen, og så har den russiske invasjonen sett ein stoppar for alle nye framsteg.

Vi kan i alle fall slå fast at Ukraina er eit kontrastfylt land. Ja, vi passerer klassiske sovjetiske bustadblokker som neppe får besøk av Bonytt med det fyrste, men det er også ført opp nyare blokker som slett ikkje ser så verst ut. I mange av gatene vi køyrer gjennom er husa flotte og hagane velstelte. Her lever folk gode liv. Men midt i ei slik gate, kan det plutseleg dukka opp eit temmeleg falleferdig hus, der hagen ikkje er stelt på evigheiter og flyt over av søppel.

Drøymer om traktor

Vi gjer mange stopp på turen. Av det som gjev mest inntrykk, er besøket hjå ei mor og hennar 14 år gamle son. Faren flytta ut for seks månader sidan. Han, som mange andre, hadde hamna i alkoholen sine klør.

Gjennom tolken Damian får vi vita at guten drøymer om å køyra John Deere-traktor og bli landbruksmekanikar når han blir stor. Leif, som sjølv er av bondeslekt, nyttar høvet til å visa fram bilete av sin eigen Valmet og faren sin New Holland, noko guten sjølvsagt tykkjer er svært interessant. Tormod Myklebust kan på si side opplysa at han faktisk eig ein John Deere.

– Kanskje vi skal hjelpa til slik at dei kan få pussa opp huset litt?, funderer Damian når vi dreg derifrå.

Vi stikk også innom ein far og son som bur i eit hus som vart brannskadd for nokre månader sidan. Guten, som er 17 år og jobbar i Ushhorod, viser Damian rundt. Det er slett ikkje den verste bustaden vi har besøkt, men det er heller ikkje tvil om at det er eit betydeleg restaureringsbehov.

Siste stopp er hjå ein storfamilie beståande av far, mor, bestemor og to barn. Her går vi ikkje inn, for vi får ein mistanke om at det ikkje er ynska. Trass at det er ein nydeleg dag, oppheld heile familien seg innandørs. Når døra vert opna, får vi likevel eit kjapt glimt inn, og ser at i det vesle rommet ligg bestemora til sengs. Truleg er ho sjuk. Det kan ikkje vera stas å leva så tett innpå kvarandre, spesielt ikkje ein slik situasjon. Besøket her vert kort. Mateska vert overlevert, og så dreg vi derifrå.

På veg til Ukraina: – Trur det blir sterke inntrykk

Stor respekt

For Damian og Sasha er dette berre endå ein dag med slikt arbeid. Neste dag ventar ein ny romleir og fleire fattige. Karane utfører jobben sin på ein fantastisk måte. Alle plassane vi stoppar, tek dei seg tid til ein liten prat med bebuarane som er opne for det. Damien og Sasha lyttar interesserte til forteljingane om kor hardt tilværet er, smiler der det høver seg, og handterer samtlege med stor respekt.

Respekten vår for dei tilsette i House of Mercy er allereie på høgste merke, men likevel stadig stigande for kvar gong vi får sjå dei i aksjon.