Sjøsalte minne og tankevekkjande historier

Dette slo Kristian Hus fast då han opna boklanseringa av «Fartøyhistorie frå Halsnøy, Fjelberg og Valen» i Kulturhuset i Sæbøvik på torsdag. Før kvelden vart avslutta, vart det frå scena bestemt at det likevel måtte bli endå ei ny bok i framtida.

«Fartøyhistorie frå Halsnøy, Fjelberg og Valen» er utarbeida og skriven av ei boknemnd tilknytt Halsnøy Lions Club. Nemnda vart leia av Idar Landa. Dei fekk god hjelp av Arild Engelsen, som i mange år har registrert og dokumentert fakta om båtar frå vårt distrikt. Boklanseringa var eit flott arrangement med både musikk, stemningsskapande rekvisittar og gode samtalar frå scena.

«Velstand og lykke»

Halsnøy Shantykor stod sjølvsagt for dei musikalske innslaga, under leiing av Torvald Gjerde med trekkspelet. Dei serverte slager etter slager, og musikken sette den rette atmosfæren for kveldens tema – fartøybygging og historier frå livet på sjøen.

Det første innslaget stod Frode Sæbø for, som heldt eit føredrag om skipsbygging på Halsnøy før i tida. Her fekk me høyra om mange verveplassar og gamle Halsnøy-meistrar som utvikla båtbygginga på «øyno» frå 1800-talet og framover. Han kunne avslutta med nyhende om galeasen «Toftevåg» som vart bygt i Sponavika i 1907 av Lars Olai Sjo.

– Toftevåg har gått i Middelhavet som forskingsskip, men er no på veg heim til Noreg, og skal etter planen koma til Halsnøy i september neste år, fortalte Frode Sæbø.

«Vi seiler for velstand og lykke, vi seiler for far og for mor», kom det frå Shantykoret, før publikum fekk høyra Odd Jarand Rygh fortelja ei nervepirrande historie.

Latter og gåsehud

I samtale med Kristian Hus tok Rygh oss med tilbake til 1969, då han var på Nordmøre for å henta ei sandskøyte saman med far sin. Grunna ei feilmanøvrering på veg sørover, hamna dei midt i eit lappeteppe av småholmar og skjer.

– Og papen vart sintare og sintare, lo Odd Jarand Rygh medan han tenkte tilbake.

Sjølv om dette tydeleg var historia om ei hending der liv kunne ha gått tapt, vart den heile tida krydra av spøk og flir frå hovudpersonen. Det var mykje latter i publikum, men det kan også henda at folk fekk gåsehud av den gripande forteljinga hans.

Odd Jarand og faren fekk heldigvis hjelp frå ein kjentmann som kom i ei snekke, og i følgje nokon gamle karar på kai, må dei også ha fått hjelp frå høgare makter, fortel Rygh. Kristian Hus spurte om dei snakka om denne farlege situasjonen etterpå.

– Nei, aldri! Det var jo ikkje noko å skryta av, akkurat, lo Rygh.

Joikakaker til fiskane

Heile den spanande historia er sjølvsagt fortalt i boka, og der får ein også lesa om då Rygh fekk eit høve til å takka redningsmannen på Nordmøre 46 år etter hendinga.

Publikum fekk også høyra Øyvind Særsten i samtale med Trude Aarsand. Særsten var med på fiskebåt då han var femten år, og hadde mange minne han kunne fortelja. Mellom anna fekk tilhøyrarane vita korleis det var å jobba i ei bysse som berre bestod av ein primus på ein benk. Særleg då skipet «Leda» kom forbi, som fekk bysseguten opp på dekk for å sjå. «Leda» laga også store bølgjer.

– Då eg kom ned att til byssa, hadde primusen velta, og joikakakene låg nede ved skottet. Dei joikakakene var det fiskane som fekk, flirte Særsten.

Kristian Hus kunne røpa at det var nervepirrande timar før boklanseringa opna på torsdag. Trykkeriet i Bergen visste ikkje kor Halsnøy låg, så dei sende alle bøkene til Haugesund i staden for.

Ny bok?

– Bøkene kom til Halsnøy for fire timar sidan, fortalte Hus med eit letta smil.

Idar Landa og Arild Engelsen vart behørig takka med blomar og applaus. Det var i denne stunda Idar Landa sa at det måtte bli endå ei ny bok – han veit altså om fleire historier som bør forteljast.

– Det får kanskje bli utan dei av oss som har bikka åtti år, det då, utbraut Kristian Hus til latter frå salen.

Før eit eventuelt band 3 i serien kjem, kan lesarar i alle fall kosa seg med alle historiene i band 2.