Set i gang pilotprosjekt innan vald og overgrep mot barn

I januar 2021 starta ei gruppe frå barneverntenesta i Kvinnherad og Ullensvang kommune opp med eit forprosjekt, der målet var å utarbeide ein strategi for korleis ein går fram i saker der barn og unge er utsett for vald og seksuelle overgrep.

Arbeidet starta opp som eit av utviklingsprosjekta til Læringsnettverk for barneverntenestene i Vestland, eit fagfellesskap underlagt Statsforvaltaren, og vart finansiert med midlar frå ordninga «Stimuleringsmidlar til utviklingsprosjekt».

Per i dag er prosjektet det einaste av sitt slag i Vestland. Dette sjølv om det i ein fersk rapport utarbeidd av Statsforvaltaren kjem tydeleg fram at denne typen kompetanse er mangelvare over heile fylket.

Fleire saknar kompetanse

Prosjektgruppa har, uavhengig av Statsforvaltaren sitt arbeid, gjort si eiga kartlegging innanfor feltet. På bakgrunn av funna har dei laga eit utkast til strategi, kor tankar, idear og tiltak er konkretisert og sett i system.

– Dette skal vera ein ressurs som seier noko om korleis ein jobbar med vald og overgrep. No er me klare til å testa det ut. I desse dagar jobbar me med å skaffe til saman åtte pilotskular og -barnehagar i desse to kommunane som vil delta i prosjektet det komande skuleåret. Me ynskjer å starta opp allereie i haust, seier Dahl.

Opplegget, som no skal rullast ut til to barnehagar og to skular i kvar av samarbeidskommunane, kan samanliknast med ei verktøykasse. I denne finn ein satsingar som barnas verneombod, årshjul med nettverkssamlingar, kurs og fagleg påfyll, samt tid til rettleiing for dei involverte.

Den som blir engasjert som barnas verneombod ved den einskilde eininga vil ha ansvaret for å halda fokus på tematikken gjennom året, og vil samstundes få oppfølging og fagleg påfyll. Aktivitetane verneombodet skal vera med på og legga til rette for er også lagt inn i årshjulet.

Jobbar for viktig kompetanseløft

Ikkje alle barn veit kva eit overgrep er

Men i tillegg til å auke kompetansen til dei som jobbar med barn og unge, er det eit like uttalt mål at barna sjølv skal bli betre rusta til å forstå kva eit overgrep er. Dei skal vite kva som er lov og ikkje lov, slik at dei dermed skal kunna setja klare grenser for seg sjølv og sin eigen kropp.

– Det er ikkje alle barn som veit at mamma eller pappa ikkje har lov å ta dei på tissen, eller til dømes at det ikkje er greitt å leike doktor sjølv om mor eller far seier at det er greitt. Noko av det ungane gjennom dette opplegget vil møta er til dømes samtalar om kva eit overgrep er, kva er vold? Og skilnaden mellom gode og vonde hemmelegheiter, seier Dahl alvorleg.

Han viser vidare til ulike nettstader som kan nyttast som ressursar i eigen kompetanseheving for barn og vaksne, sider med informasjon og utarbeidde undervisningsopplegg. (Sjå lenker nedst i saka)

Færre meldingar totalt, men auke i meldingar om vald, overgrep og psykiske vanskar

Håpar kommunen ser nytta

Alt materialet som inngår i arbeidet skal vera med på å skapa trygge vaksne, som gjennom ressursane og oppfølginga frå prosjektgruppa vil kunne tileigna seg gode verktøy som kan nyttast når dei skal snakke med barn om slike tema.

– Det er viktig at arbeidet får ei kommunal forankring. Og sjølv om planen me har jobba fram skal kunna tilpassast både alderstrinn og utfordringar som oppstår lokalt, er den samstundes veldig konkret. Det gjer det også lettare å selja inn prosjektet til politikarane, slik at me vonleg kan rulla det ut for alle skulane og barnehagane i kommunen. Kanskje allereie til skulestart neste år, undrar Dahl.

Når dei no vel ut fire pilot-einingar i kvar kommune er det fordi dei ynskjer tett oppfølging av dei einskilde. Det er også viktig at det blir høve til å evaluera planen undervegs, slik at det endelege opplegget blir best mogleg.

– Men opplegget er jo ferdig, så det ligg klart til å bli tatt i bruk ved andre einingar òg. Det krev ikkje anna enn at ein vel eit verneombod som set seg inn i og føl opp aktivitetane i årshjulet, og ser til at nytilsette får kjennskap til arbeidet og ressursane som ligg føre, seier han vidare.

Eksisterande tenester og tiltak i botn

Dahl understrekar til sist at initiativet og strategien er eit resultat av eit samarbeid mellom mange einingar, der skulehelsetenesta, PPT, barneverntenesta, politiet, dei ulike oppvekstsentera, legar, kommunen sitt konsultasjonsteam, med fleire har vore og er involvert.

– Eitt av svara me fekk i kartlegginga var «me skulle ynskja det fants eit lågterskeltilbod, kor ein kunne melda inn anonymt». Det har me jo allereie i det kommunale konsultasjonsteamet for vald og seksuelle overgrep, men dette svaret syner at det er fleire som ikkje veit kva tilbod som finst i kommunen. Dette gjer me for å auka kompetanse blant dei som jobbar med barn og unge, samt å legga til rette for å snakka om og ha fokus på temaet gjennom heile året. Men det er sjølvsagt dei kommunale tenestene som skal gå inn i og handsama sjølve sakene, seier han, før han sluttar av:

– Håpet er å førebygga og avdekka slike saker på eit tideleg stadium, slik at ein reduserer belastninga på barna så mykje som mogleg. Klarar me det, gagnar det også samfunnet i lengda.

Auke i seksuelle overgrep i Kvinnherad: – Bekymringsfullt

Nokre nettsider som kan nyttast innanfor tematikken vald og seksuelle overgrep mot barn er til dømes desse (eksterne lenker):

Jegvilvite

Jegvet

Snakkemedbarn

Seksuellatferd