Private småkraftprodusentar satsar på solenergi

– Ein tenkjer jo økonomisk når ein skal investere i noko, men det er samstundes viktig for oss å vera framtidsorientert når det gjeld energi, fortel Opdal etter ei kort synfaring utanføre huset i Seimshamrane på Seimsfoss.

Då Grenda er på vitjing er solcellepanela kome på plass, men enno ikkje kopla til av elektrikar. Solcellepanela er fint innramma av svarte takpanner av betong, sjølv om keramikaren i huset aller helst skulle sett at det var keramiske panner som omkransa dei svarte panelene. Hollandske takpanner ville vore å føretrekka, men Elisa medgir at ho likevel er nøgd med resultatet.

– Eg hadde ikkje forventa at det skulle bli så fint med Zanda betongpanner, men eg er veldig fornøgd, slår ho fast.

På taket deira er det no montert totalt 54 integrerte solcellepanel på både sider, som i teorien skal produsere om lag 13.000 kWh i året. Paret opplyser at dei nyttar rundt 15.000 kWh årleg, og medgir at dei ikkje er heilt sikre på korleis balansen mellom straumproduksjon, -lagring og -forbruk vil gå føre seg. Det er jo i sommarhalvåret det vert produsert mest straum, medan forbruket er størst i vinterhalvåret.

–Vil krafta vi ikkje brukar bli seld til kraftverket? Eller vil overskotet bli lagra til seinare bruk? undrar paret, utan å kunne svare på spørsmåla sjølv.

Straum er ferskvare

Det kan derimot Kenneth Ingvaldsen, dagleg leiar i Vestlandsenergi, svara på.

– Straum er ferskvare, og det som vert produsert går rett ut på nettet. Det dei ikkje brukar sjølv vil dermed bli seld til kraftverket. Når forbruket er større enn produksjonen må dei kjøpe straum til innkjøpspris, informerer han.

Den lokale straumleverandøren Vestlandsenergi har kontroll på 7-8 slike anlegg i Kvinnherad, inkludert Svein Ingvald og Elisa sitt nye tak. Ingvaldsen merkar ei veksande interesse for solcellepanel på den private marknaden i kommunen, og verksemda har fått fleire førespurnadar om det avtalemessige ved slike anlegg.

– Dersom ein er interessert i å montere solceller, må ein først undersøke med BKK-nett om det er kapasitet. Kraftverket må kunne ta i mot straumen som vert produsert, og ei kartlegging av kapasiteten er såleis det første som skjer, informerer Ingvaldsen vidare.

På spørsmål om lagring av sjølvprodusert solkraft, er denne løysinga enno noko perifer. Ein måtte i så tilfelle ha bygd opp ein ganske omfattande batteribank for å leggja til rette for slik lagring.

Framtidsorientering gir nye arbeidsplassar

Medan straumavtalen er lokal, måtte Svein Ingvald og Elisa ut av kommunen for å få tak i solcellepanel og røynde solcellemontørar. Solcellekraft i Bergen fekk oppdraget, medan arbeidet med montering blei utført av den Haugesundbaserte verksemda «123 Tak».

– 123 Tak hadde montert ti slike tak tidlegare, noko ingen lokale verksemder hadde erfaring med, så vi gjekk for dei, seier Svein Ingvald, før han understrekar at med den nye marknaden vil det også vera mogleg å etablera nye arbeidsplassar lokalt.

Eit døme han trekkjer fram er interessa for varmepumper. Opdal installerte sjølv varmepumpe då det var relativt nytt, og måtte ut av kommunen for å få den montert. Men med fleire varmepumper i private heimar og offentlege bygg, vaks det samstundes fram eit behov for lokal arbeidskraft som kunne ta seg av vedlikehald og montering.

Med etterspurnaden kom også etableringa av nye verksemder, og dette vonar han også vil skje med solcelle-teknologien; nye arbeidsplassar og større grad av sjølvforsyning.

Eit kraftsentrum for nettroll

Men grøne tankar fører ikkje berre med seg ei berekraftig samfunnsutvikling, slik Opdal ser det. Dei vekkjer også nettrolla til live.

– Det er jo ganske ulike syn på kraft. Og viss ein har litt grøne tankar… Ein skulle jo tru at MDG (Miljøpartiet De Grønne) var det verste partiet i Norge. Når nettrolla vaknar og skriv drit, skapar det heilt unødvendige konfliktar, meiner han.

Nettroll til sides:

– Tar vi nyvinningane i bruk, vil det generere fleire lokale arbeidsplassar, slår han fast.

Medan det er Vestlandsenergi som handterer straumen, og 123 Tak har utført arbeidet, er det Solcellekraft i Bergen som har teke hand om prosjektet.

Solcellekraft hevdar at solenergi kan bli den viktigaste fornybare energikjelda i framtida, og slår samstundes fast at ressursgrunnlaget i Norge er meir enn godt nok til å forsvare utbygging av solenergianlegg: «Avhengig av kor på jordkloden ein er så gir sola ei energimengd frå 700 til over 2200 kWh/kvm per år.»

Sol og regn og …

Det tok om lag ti arbeidsdagar frå arbeidet starta, til det integrerte solcelletaket var ferdig montert i Seimshamrane. Montørane trassa i stor grad regnet som kom, men nokre dagar måtte dei avslutte arbeidet tidleg, grunna dårleg vêr. På det verste hadde Elisa så stor medynk med dei at ho stilte med nybakt kake.

– Det regna så mykje at dei måtte tømma støvlane sine for vatn. Då hadde eg vondt av dei altså, seier ho med ektefølt omsut i stemma.

Regnet var trass alt etterlengta då det kom. Likeins skapte den manglande nedbøren mange overskrifter om auka interesse for solenergi i nasjonale medium, då det mellom anna medførte frustrerande tomme magasin og ditto høge straumprisar.

– Nyhendene var fulle av saker om straumprisar, klimapolitikk og om kablane til utlandet. Det var heilt vilt kor mykje snakk det var om solenergi akkurat då vi skulle få montert taket vårt, held ho fram.

At interessa for solenergi er aukande, kjem også fram i andre kjelder. Enova er eit statleg organ under Klima- og miljødepartementet, som skal bidra til ei omlegging av energiforbruk og energiproduksjon. 2019 var, i følgje Enova, eit rekordår for energi- og klimatiltak i norske bustadar. Då vart det utbetalt 334 millionar kroner til norske bustadeigarar, fordelt på over 20.000 tiltak. Blant tiltaka var solcellepanel blant dei med størst auke frå året før:

«Det vart installert heile 1666 solcelleanlegg på norske bustadtak med statleg støtte i fjor mot 837 året før – altså nesten ei dobling!» informerte dei i ei pressemelding i 2020.

Klimavenleg energiproduksjon

Investerer ein i energi- og klimatiltak til privat bustad, kan ein altså få tildelt økonomisk støtte frå Enova. Ved å til dømes installere solcellepanel på taket, kan ein få tilbake inntil 26.250 kroner. Det fekk også Svein Ingvald og Elisa.

Slike ordningar trur Opdal kan bidra til at fleire vil vurdere slike løysingar i framtida, også i det offentlege. Til dømes undrar han om det kunne ha vore nytta fondsmidlar frå kommunen til å refundere avgifter for verksemder som satsar på slike klima- og energitiltak.

– Det ville ein fått igjen for, seier han.

Endeleg er paret samde om at resultatet vart veldig bra. 90% av tida gjekk med til å fjerne det gamle taket og leggje til rette for det nye.

– Solcellepanela vert lagt ned i rammer, og der måtte alt stemme. Det var snakk om millimeterpresisjon! Og då rammene var på plass, tok det berre ein dag å få panela på plass, rosar paret.

Måten montørane bevegde seg på taket vert omtala som ein dans, og både huseigarane og naboane deira var imponerte over jobben som vart gjort, effektiviteten undervegs og kor fint det vart til slutt.

– 123 Tak var utruleg flinke å rydde, og alt av takheller og bos vart fjerna undervegs. No står det berre to bossekker att, samt dei gamle lektene. Dei var for fine til å kastast, så Svein har stabla dei opp utanføre her. Nokre skal bli gjenbrukt som taklekter hjå vår ven Steven, medan resten skal gå til vedfyring i keramikkovnen til ein kollega i Balestrand, avsluttar Elisa.