Paal Naalsund om demens-gåta

I dag er det rundt 100.000 menneske som lever med demens. Fram mot 2050 er det venta at talet kjem opp i 250.000. At levealderen stig vil leggja eit stort press på samfunnet, både helsevesen, familar og det frivillige, då demenssjukdommar råkar store deler, faktisk rundt halvparten, av den eldre befolkninga.

Difor var det ein glad leiar for Kvinnherad demensforening som helsa velkommen til møte og føredrag om sjukdommen på Rosendal Fjordhotel onsdag kveld.

– Eg blir heilt rørt av å sjå kor mange som har møtt opp, sa Evelyn Mehl Willumsen då møtet vart innleia.

Willumsen har i fleire år vore leiar for Kvinnherad demensforening, men ho opplyste forsamlinga om at dette er eit verv ho no trekkjer seg frå.

Før geriater og overlege ved Haraldsplass Naalsund fekk ordet, vart deler av arbeidet som blir gjort rundt demens i Kvinnherad presentert.

Arbeidet i Kvinnherad

Willumsen hadde støtte i Ingvild Tjønn Hansen frå Nasjonalforeningen for folkehelsen, som mellom anna kom inn på ulike støtteordningar som kan søkjast på som er knytt til arbeid med menneske som har demens.

– På neste møte ynskjer me å legge planar for kva ein vidare skal arbeida med her i Kvinnherad, sa Hansen, og vona det ville koma like mange folk då.

– Jo fleire medlemmar me har jo lettare blir arbeidet. Og det blir også enklare for oss å nå ut til dei som melder seg inn, for då får me dykk på e-post, la ho til.

På førre møte dei skipa i stand før sommaren kom det ein person. Så eit nært fullsett konferanserom begeistra også henne.

Felles forståing

I løpet av føredraget gjekk Paal Naalsund kort inn på korleis ein ligg an med diagnostisering og medisinering på feltet, og snakka også, med «opptrent geriatrisk røyst», litt om nokre av dei mest vanlege demens-sjukdommane, som til dømes Alzheimer.

Men kanskje noko av det viktigaste han peika på var korleis ein kan vera ein god pårørande eller nabo, og litt om korleis ein kan leva med demens.

Openheit var her eit nøkkelord, og han demonstrerte dette poenget med sjølv å vera open då han mellom anna nytta sin eigen svigerfar som døme i situasjonar som kan oppstå når nokon utviklar ein eller annan form for demens.

– Det er utruleg viktig med openheit, då det resulterer i ei felles forståing for situasjonen. Mange som er sjuke ynskjer ikkje at andre skal få vite det, men er ein open om at ein sjølv eller nokon i familien er sjuk med demens, vil dei aller fleste oppleva det som positivt og dermed vise støtte, noko som kan gjera situasjonen betre, sa han.

Når dei var opne om at svigerfaren hans hadde utvikla demenssjukdommen Alzheimer var det ein del som falt på plass, både i familien, men også i andre delar av nærmiljøet.

Råkar mange

Geriateren kunne elles melda om at genetikken ikkje er særskilt sterk når det kjem til demens-sjukdom, og han meinte difor det ikkje var noko grunn til å senda blodprøvar over dammen, eller uroa seg for arv.

Likevel er det svært mange som får demens, og Naalsund skisserte opp at dette gjeld over 40 prosent av alle over 90 år.

– Det er som eg brukar å sei: Vil du vera mest mogleg sikker på å ikkje få demens bør du døy tidleg, sa han til eit lydhøyrt og lattermildt publikum.

Fin og passe tørr legehumor letta på stemninga i salen, og fekk publikum til å humra godt opptil fleire gonger i løpet av dei to timane møtet vara, trass alvorleg tematikk.

Mellom anna var Naalsund uroa over kor få sjukeheimsplassar ein har i landet, noko han snakka om på generell basis, fordi det vil bli så mange fleire eldre som treng tettare oppfølging utanføre heimane sine i tida framover.

– Det er ei stor utfordring å ta vare på alle dei eldre som får demens, og dei treng omsorg. I dag er det mykje satsing på heimehjelp og velferdsteknologi, men det er eit stort behov for fleire sjukeheimsplassar, slo han fast.

– Han me spør

Lege Solfrid Hellesøy Siqveland var blant dei som tok turen. Ho var begeistra for kunnskapen dagens føredragshaldar har å ausa av.

– Me er ganske gode på demens her i Kvinnherad, men når det er noko me lurer på, om me treng hjelp til å setja diagnose eller det er noko anna me ikkje veit, så er det Paal Naalsund me spør, sa ho før møtet byrja.

Og om det er noko innbyggjarane elles lurer på om sjukdommen, kunne avtroppande leiar i Kvinnherad demensforening fortelja at all naudsynt informasjon finst på heimesida til kommunen.

Dei som møtte til føredraget kunne også forsyna seg med eit utval brosjyrar og hefte. I Kvinnherad kommune sin faldar var det mellom anna informasjon om hukommelsesteamet:

«Hukommelsesteamet eller demensteamet er eit lågterskeltilbod til personar som har fått problem knytt til hukommelse, og deira pårørande.»