Måtte avlive ku grunna søppel

Fleire av bøndene på Halsnøy ynskjer no å setja fokus på forsøpling før våren kjem. Med det håpar dei at fleire vil hjelpa til å halda jorda frie for bos, og med det vonleg redda dyreliv.

På garden som vert drifta av Lars Edvard Eide Landa, bror til Brit Johanne, måtte dei nemleg nyleg avliva ei ku som hadde fått i seg deler av ein oppflisa aluminiumsboks som låg gøymd i høyet.

Slåmaskina klarar ikkje sile bort aluminium, og boksane vert dermed kutta opp til lange, sylskarpe strimler som blir blanda saman med graset og dermed svært vanskelege å oppdage.

– Det er som å finne nåla i ein høystakk, og sjølv om me gjer det me kan for å sikra at høyet er bra, kan ein aldri vera heilt trygg, seier ho alvorleg.

Med seg i fjøset har ho, i tillegg til over 100 dyr, Arne Helge Ommer.

– Folk snakkar mykje om plast i naturen, men det er på tide å setja fokus på bruken av aluminiumsboksar. Folk kastar dei jo frå seg over alt. Ligg dei på bakkane under slåtten, blir desse kutta opp i strimler, kvasse som barberblad. Får dyra det i seg saman med fôret kan det få veldig store konsekvensar. Aluminiumsboksar burde eigentleg vore forbode, seier han.

Så lenge desse boksane ikkje er forbode å bruka, meiner difor Brit at panten på boksar burde vore høgare, slik at det faktisk er ein verdi å returnere dei til pant.

Stort tap

Då dei fann den skada kua under kveldsstellet på Landa-garden, var det Ommer som vart tilkalla for å gjera ende på pinsla til kua Valli.

– Her får kyrne namn når dei blir fødde, og du følgjer dei jo opp og blir jo tett knytta til dei, seier Landa, og får støtte frå Ommer.

– Når du får noko slikt blir det nesten som at barnet ditt forsvinn i frå deg. Du har jo dulla med det heile tida frå det vart fødd. Og når slikt skjer er det jo dessutan mykje som går tapt, økonomisk, òg, supplerer han.

Kor stort økonomisk tap er det eigentleg å miste ei ku?

– Sjølva kua i seg sjølv er jo verd rundt 30.000. Så kjem mjølka i tillegg, så det er fort snakk om 70 - 80.000. Og det er ganske mykje, særleg når ein må ta tapet sjølv, ein har jo ikkje nokon å skulda på, forklarar Ommer.

– Det fossa blod utav munnen og nasa

Konsekvensane er store når boksane hamnar i naturen.

– Me har hatt ein dialog med dyrlegen, og det er ingenting å gjera om ei kyr først har fått i seg splintar frå ein boks. Dei blir splitta innvendig, og det ikkje sjans å redda dei. Det beste ein kan gjera for dyra då er å avslutta pinen for dei, seier Landa.

– Nokre blir jo rett og slett liggande å li, for sjølv om me er her mykje, er me er her ikkje heile tida, held Ommer fram, og legg til at det slett ikkje er kjekt å oppdaga ei ku som held på å døy på den måten.

Ifølgje Brit er det beint fram grotesk.

– Når me fann henne under kveldsstellet fossa det blod utav munnen og nasa. Det kan koma blod ut gjennom augene og øyrene. Frå alle opningar kjem det blod. Dei kavar etter pusten og du skjønar at dei blør innvendig. Det var vondt å finna kyra slik, det riv meg i hjarta, fortel ho, og skildrar vidare stemninga blant dyra.

– Kua sto i ro, men det var tydeleg at ho kava med å pusta. Dei andre kyra flokka seg rundt ho. Stemninga i fjøset var roleg, og dyra merka tydeleg at det var noko på gong.

– Ja, det er heilt forferdeleg å sjå når det skjer, støttar Arne Helge.

Boksar, bestikk og sparkesyklar i slåmaskina

Slike situasjonar er fullstendig unaudsynte, meiner bøndene.

– Det er så lett å unngå om folk berre tar ansvar for tinga sine og kastar boset sitt der det skal. Det virkar som at mange ikkje veit kva konsekvensar det har om ein kastar søppel i naturen, seier Brit oppgitt.

Her om dagen fann ho hovudet på ein gaffel. Bror hennar fann ein kniv. Ommer fortel at han truleg har plukka 100 boksar i løpet av det siste året, berre ved å gå rundt om på sitt eige bruk, som ligg ved vegen.

– Det er ganske mykje ein finn i løpet av ein slått, slår han fast.

Ein av bøndene som ikkje hadde høve å vera med då Grenda vitja Landa-garden var Harald Arnevik. Han hadde likevel eit supplerande sukk å koma med.

«Eg finn vel 8-10 boksar i året på fôrbrettet, mest energidrikk. I fjor fekk eg ein sparkesykkel i slåmaskina.» skriv han på sms.

– Det er ei frykt ein har som bonde. Har ein bra nok fôr? Har eg vore flink nok til å oppdaga søppel? Folk må slutta å kasta søppel på jordene. Klarar du ikkje det, må du òg klare å sjå konsekvensane av det. Og dei kan vera heilt fatale. Dette er lett å unngå om folk berre tar ansvar for sitt eige søppel, seier Landa oppgitt, før ho sluttar:

– Då er dei kanskje med å redda liv.