Markerte kvinnedagen med alvorleg tema: – Vald drep kjærleik

Komitémedlem og tidlegare ordførar Hilde Enstad losa oss på stødig vis gjennom kvelden der både ein representant frå politiet, damene bak sinnemeistringskurset ved Valen sjukehus og ukrainske Nataliia var invitert for å snakka.

Fysisk, psykisk eller seksuelt

Ukrainske Nataliia Khomenko var modige fyrste talar ut og heldt ein appell på imponerande vis på eit språk ho har snakka i mindre enn eitt år. Ho fortalde om ukrainske kvinner og deira liv og opplevingar i krigen.

Etter Khomenko tok Are Uppheim frå Kvinnherad politistasjon ordet og snakka om korleis politiet handterer og opplever saker der kvinner vert utsett for vald i heimen.

– Vald i nære relasjonar inneber all fysisk, psykisk eller seksuell vald av noverande eller tidlegare familiemedlemar. Fysisk vald er det enkelt å setja ord på, seksuell vald til ein viss grad også, men psykisk vald derimot er det mykje meir vanskeleg å setja ord på, uttalte Uppheim.

– Det er likevel ingen tvil om at psykisk vald er minst like vondt og alvorleg, understreka han.

Vidare fortalde han om korleis dei tidlegare handterte saker der det var tydeleg at kvinnene hadde blitt utsett for vald, mot korleis dei handterer slike saker i dag.

– Tidleg i min karriere i politiet, den gong i Bergen i 1999, vart me kalla ut til ein bustad der kvinna som opna døra hadde ein tydeleg blåveis. Ho påstod hardnakka at ho hadde gått på ei dør, noko me sjølvsagt ikkje trudde på. Men den gongen behandla me det som ein privatsak, og når offeret ikkje ville melde så var det heller ingenting me kunne gjere, fortalde Uppheim.

Byrden vekk

– I 2015 kom det derimot ein ny straffelov. No kan me melde slike forhold dersom me får mistanke om at noko føregår. Eg trur og håpar at dette har eit førebyggjande element, den vissheita om at politiet etterforskar likevel. Det er også noko eg ofte påpeikar til menn, la han til.

Uppheim understreka at ingen har plikt til å forklara seg og at dei har all rett til å halda seg tause. Det er politiet sin jobb å finna ut sanninga likevel. Vidare informerte han om ei endring i straffeprosesslova som kjem til å tre i kraft frå og med 8. april i år. Ei endring som gjer det enklare for politiet å ilegga personar såkalla omvendt valdsalarm, utan at det er naudsynt med ein dom.

– Tanken er at dette skal vera med å flytta mykje av byrden vekk frå offeret og over på gjerningspersonen. Eg har stor tru på at personar med slike valdsalarmar i Kvinnherad kommune kan bli tvunge til å flytta vekk i frå kommunen, vekk frå jobb, familie og vener. Rett og slett grunna geografien til kommunen og utrykkingstida vår grunna den. Håpet er at dette skal ha ein førebyggjande effekt, forklarte han.

– Noko av det mest fortvilande eg opplever som politibetjent er når me får inn ei ny sak om partnarvald, men som omfattar same mannen berre med ny partnar, sa Uppheim avslutningsvis før han fekk beskjed av konferansier Enstad om at tida var inne for nye talarar.

Bandidos

Til sist gjekk Aase Borgen Haktorsen og Solveig Hjelmeland Olsen frå sinnemeistringskurset ved Valen sjukehus på scena og fortalde om korleis dei jobbar og om deira erfaringar. Gjennom dei fekk me eit lite innblikk i motsett side av saka.

– Vald drep kjærleik. Difor er det også eit paradoks at Verdens Helseorganisasjon seier at partnarvald er det som kvinner er klart mest utsett for. Mellom åra 2000 og 2024 har 187 kvinner blitt drepne av partnaren sin. Desse tala henta me frå Bergens Tidende 19. januar i år, men det er mogeleg at talet er høgare i dag, sa Haktorsen innleiingsvis.

Haktorsen poengterte at sjølv om sinnemeistring også kan vera eit problem for kvinner, så er det flest menn som deltek på kursa deira.

– Når folk førestiller seg kven deltakarane på slike kurs er, så tenkjer dei gjerne automatisk at det er hardbarka kriminelle medlemar av Bandidos eller liknande. Sanninga er at gjennomsnittsalderen på deltakarane er 37 år, og det kan vera mannen min, eller din mann eller naboen. Det kan vera kven som helst, understreka ho.

– Behandlinga dei går gjennom har synt seg å vera effektiv. I fylgje ei anonym undersøking gjort på eit liknande kurs i Trondheim, så sa heile 85 prosent av pårørande at dei opplevde vald før behandlinga. Eitt år seinare var det berre 8 prosent som svarte det same. Så kva er det som hjelper? undra Haktorsen.

Våga å spørja

I fylgje ho er det inkje hokuspokus.

– Dei må gjera jobben sjølve, dei må vera motiverte og vilja det sjølv. Kjensler av skuld og skam kan gjera det vanskeleg å ta i mot hjelp, og dei som blir tvunge til å gå er ofte lite motiverte. Derimot blir mange ofte meir motiverte når me fyrst snakkar med dei om kva det faktisk inneber, forklarte Haktorsen.

– Me jobbar mykje med å gjenkjenna tankemønster og bli bevisste på ting som triggar. Det å sitja med andre som også slit med sinne hjelper mange med å gjenkjenna ting hjå seg sjølv. Det er sjølvsagt ingen unnskyldning for å utsetja andre for vald, alle må ta ansvar for reaksjonane og handlingane sine. Men det hjelper å forstå og kjenna igjen situasjonar som utløyser tankar og følelsar, fortsette ho.

Avslutningsvis understreka ho at det å bli bevisst på kva ein påfører sine nærmaste kan vera vondt, men viktig.

– Det er hjelp å få, ein må berre våga å spørja og gjera jobben sjølv, avslutta ho.