– Korleis skal vi klara å møte alle krava?

Jordbruket sette fram krav på 75 900 kr per årsverk for å tetta inntektsgapet, men staten la fram forslag på 45 000 kr per årsverk. Forhandlingane varar til 16.mai, og dermed er ingenting avgjort enno.

– Det er synd at dei ikkje innfrir det vi har sett som målsetjing for auka inntekt. Korleis skal bøndene klara å møta statens krav om å auka sjølvforsyninga frå 40-50% når vi ikkje blir betalt for det?, undrar nestleiar i Vestland Bondelag Kjersti Hjelmeland seg.

Ho meiner det blir spennande å sjå forhandlingane utfolda seg og håpar at partane klarar å setja seg ned og bli einige.

– Tilbodet er ganske mykje lågare enn kravet vårt, men bondelaga må tenkja over kva vi kjem til å godta. Det er press på bøndene frå alle retningar om at det må skje ting, og dei får nye krav på seg heile tida som vert ein meirkostnad for bøndene. Vi strekk oss langt og får lite igjen, seier ho, og legg til;

– Her i Vestland ligg vi til dømes ekstremt langt etter når det kjem til å gå frå båsdrift til lausdrift av mjølkekyr. Det er eit krav frå myndigheitene, og det er fleire som ikkje har moglegheit til å innfri det, og difor kjem til å måtta gje seg.

Kravet om lausdrift trer ikkje i kraft før i 2034, men dei ti åra kan bli ei pine for mange. Skal ein fortsetja og leggja store summar i å endra floren? Har ein i det heile tatt plass eller råd til det?

– Viss vi skal møta kravet om sjølvforsyning treng vi noko som gjer at vi både kan og vil fortsetja drift av gardane, seier Hjelmeland.

Ho trekk fram avkortningsregelen, som går ut på at om ein har løna arbeid utanfor gardsdrifta blir det rekna med i inntekta til garden.

– Om ein då til dømes treng avløysar må ein bruka av denne løna for å betala for det. At regjeringa ikkje har fjerna denne regelen klarar eg ikkje å forstå, seier ho.

Stadig nye krav

Landbrukskontoret i Kvinnherad fortel at det per dags dato ikkje er så veldig mange som har gitt opp drifta av garden sin.

-Talet på dei som søkar til dømes produksjonstilskot har heldt seg nokolunde stabilt på om lag 240 dei siste åra, fortel avdelingsleiar for landbruk og næring i Kvinnherad kommune Karen Løvfall Våge.

Ho og og rådgjevar for landbruk og viltforvaltning Kjetil Mehl meinar likevel at det kjem til å vera nokon som må ta nokre vanskelege val når krava om til dømes lausdrift trer i kraft.

– I tillegg er det eit nytt krav ute på høyring som skal tre i kraft ved nyttår. Ein ny gjødselsbrukforskrift som gjeld alle som gjødslar, fortel Mehl.

Forskrifta har utgangspunkt i vanndirektivet til EU, som seier at det kjem for mykje fosfor i vassdraga etter gjødsling.

– Då må ein anten skaffa seg større speiingsareal eller færre dyr, og ingen av dei alternativa er så lette. Areal er ikkje uendeleg, og med færre dyr kan det bli vanskelegare økonomisk, seier Mehl.

Våge fortel at det har blitt betre og betre oppgjer i landbruket, men at det samstundes er fleire andre faktorar som speler inn.

– Til dømes prisstiginga spelar inn på drift av ein gard, og oppgjera blir fort oppetne av slike ting, seier ho.

Bøndene har ikkje gitt opp

I tilbodet frå staten møter dei jordbruket sitt forslag om å innføra eit nytt grunntilskot på mjølk som skal utbetalast per liter løypande gjennom året.

– Det er bra at dei vil styrka produksjonen av mjølk, og det er vi nøgde med. Men andre ting må også på plass, meiner Hjelmeland.

Kravet frå jordbruket legg opp til tetting av inntektsgapet i årets oppgjer, auka sjølvforsyning og ein reduksjon av den enkelte bonde sin risiko.

– Det er tunge tider, og vi treng optimisme no, seier Hjelmeland.