Kongeleifen trer av

– Du får rygge ned til det kvite huset og parkere der. Leif er borte i høyet, du må gjerne hjelpe til, smiler Hulda Bolin i ettermiddagssola.

Eg lyder ordre og ryggar ned til det kvite huset, det eine huset på tunet som vert nytta av andre slektningar enn paret sjølv. Derfrå kan eg skimte ein person som jobbar på bakken lengst borte. Personen ser ikkje ut til å bry seg med at bladfyken er på plass, sjølv om eg er presis. Dette som får meg til å undra: Er det Leif Kolbein Kongestøl som traskar der borte i skuggen av dei store trea?

I god tru traskar eg så i lende. Forbi ein liten flokk høner og ein høglydt vaktsam hane. Ein hest. Fleire sjarmerande raudmalte bygningar. Eg vassar gjennom graset, mot han som vender på det sommarduftande, nyslåtte grøne graset som skal bakketørkast, iført shorts og rive, med capsen bak fram. Han ensar meg ikkje før eg er heilt framme.

– Hei, seier Leif plutseleg då. – No er eg akkurat ferdig.

Han smiler og langar ut framføre meg, same vegen som eg nettopp kom.

Snart pensjonist

Av sine 67 år har Leif Kongestøl vore helsefagleg leiar i kommunen i over halvparten av desse. Det er nettopp difor Grenda forstyrrar han i grasvendinga denne fine ettermiddagen. 16. august går han nemleg etter planen av med pensjon, sjølv om datoen truleg ikkje blir siste arbeidsdag i kommunen. Når den nye sektorleiaren for omsorg, helse og sosial, Åslaug Brænde, tek over stillinga, vil Kongestøl vera delaktig i ein overlappingsfase. Kor lenge denne fasen vil vara er ikkje bestemt.

– Eg fekk beskjed om å hjelpa til, seier eg.

– Ja, det er alltid noko å gjera. Desse husa har eg no bygd. Og her inne er det atelier, seier han medan me går forbi dei raude husa.

Hønseflokken har fått nok forstyrringar for kvelden, og har trekt seg unna.

– Vil du sjå? spør han vidare, og langar ut mot oppsida av den eine bygningen for å vise.

Atelieret er fylt opp av kunsten til Hulda Bolin, som helsa meg velkomen. Eventyrlege illustrasjonar som ser ut til å vera inspirert av landskapet i Ænesdalen dekkjer den eine veggen. Sauene held hus vegg i vegg. I kjellaren er det laga selskapslokale med pizzaovn. Også denne får eg sjå.

Å byggje eit lag

– Her har eg hatt dei tilsette ved Rosendalstunet på teambuilding fleire gonger. Så har vi laga pizza, kasta øks og forskjellig, legg han ut, og understrekar kor viktig det er å ta omsyn til at alle er ulike, og at det som kanskje er kjekt for nokon, kan opplevast som utrygt for andre.

Slike ting har han freista å ta omsyn til når han har invitert til ulike samlingar. Og det er ikkje berre medarbeidarane hans som har hatt glede av teambuilding på Gygratun. Handballaget til Stord IL hadde også ei samling her i rundt tusenårsskiftet. Det var det siste året før Håvard Tvedten gjekk over til den danske toppklubben AaB Håndbold i Ålborg. Kongestøl sat nemleg i styret for handballaget på denne tida, då dei var med i eliteserien.

– Då hadde vi plutseleg ein flokk med mannfolk i tunet her. Dei fekk mellom anna tatt seg ein tur til Gygrastolen, vi hadde personlegheitstesting og forskjellig. Eg trur dei hadde det kjekt. Men dette var før pizzaovnen kom, minnast Kongestøl med eit smil.

Handballspelar på øvste nivå

Før helsesektoren tok han i sin famn, var også Leif Kongestøl ein habil handballspelar.

– Eg byrja først med friidrett, men det var i handballen eg hevda meg mest, der var eg ei stund med på øvste nivå. Eg gjekk på vidaregåande i Odda, av alle ting, så det var der dette med handball tok seg opp.

Jan Gravdal, odding og tidlegare journalist i Haugesunds Avis, har i ein bloggpost skrive om dei glade 70-åra, då handballaget frå Odda både dominerte og imponerte: «Røslege karar fekk handballstorheiter frå både Bergen og Oslo til å reise heim med skjegget i postkassa og ein haug med baklengsmål.»

Leif Kongestøl spelte midtbekk og bekk på nettopp det laget som vert omtala, før han reiste vidare til Oslo – mellom anna for å halde fram med idretten, men også for å få seg ei utdanning.

– Frå 1977-1980 tok eg sjukepleie i Oslo. På dette tidspunktet hadde eg også stifta familie, så det vart jo etter kvart veldig travelt: Studere, jobbe natt, trene fleire gongar til dagen og samstundes vere til stades for familien. Eg blei til slutt skada, heldigvis, seier han og ser på meg med eit tvitydig uttrykk.

Sjølv om det vert sagt på ein spøkefull måte, trur eg han meiner alvor. Hadde ikkje handballen blitt naturleg valt bort frå han gjennom skaden, kan det verke som at idretten ville ha gått ut over noko av det andre. Handballkarrieren var dermed over, sjølv om han haldt fram engasjementet sitt for sporten på andre vis.

Hagerom og rom til å jobbe i hagen

Hagevandringa vår er no over, og me sit med kveldssola i andletet og ser mot drivhuset som er bygd av gamle vindauge frå rådhuset i Rosendal – kor tomatane enno ikkje er heilt modne, men likevel godt etande - og mot gulrotåkeren som krev tynning i rekkjene for å gi god avling. Åkeren er avgrensa frå resten av hagen med ein relativt nyplanta aroniahekk. Denne står også vis a vis ein flott pergola, som også er delvis laga av gamle vindauge frå rådhuset.

Det kjem såleis ikkje som ei overrasking at tunet er ein av dei kjæraste hobbyane hans. Det er ein av grunnane til at Leif ser fram mot 16. august, eller siste arbeidsdag, når den tid kjem. Då kan han driva med alt slikt i mykje større grad.

– Vi prøver jo å skape litt ulike rom i hagen. Og eg må snart få tynna i gulrøtene. Elles blir det jo å ta seg av tunet, med litt utleige, stell av dyr… seier han med eit snev av forventning i stemma.

Dette er noko han ser fram mot etter eit langt arbeidsliv innan helse og omsorg. Kongestøl meiner sjølv at han ikkje er uerstatteleg, og har stor tru på at Rosendalstunet og sektoren i sin heilskap vil klara seg veldig fint utan han.

Gambla på Kvinnherad

Leif Kongestøl kjem opphavleg frå Fedje, den vestlegaste øya i landet, og det var nokså tilfeldig at han skulle enda opp i Kvinnherad.

– Mor mi er her frå, og i barndommen hadde vi alle somrane her på Ænes. Far min var lærar, så vi kunne vera her heile sommaren. Eg og mi dåverande kone kom hit i 1984, når ho fekk tilbod om eit vikariat i fysioterapi her. Fram til då hadde eg jobba i omsorgstenesta i Arna, og sjølv om eg ikkje hadde noko jobb å gå til i Kvinnherad tenkte eg at det alltid er behov for sjukepleiarar. Eg gambla litt der. Det byrja med at eg tok på meg masse ekstravakter i heimesjukepleien, fortel han.

Kulepennen eg skriv med får brynt seg, og eg må skyta inn ein kommentar for å ha sjans til å halde tritt med informasjonsflyten.

– Du slår meg ikkje akkurat som ein gamblar.

– Nei, eg er ingen gamblar. Det var denne eine gongen.

Om det eine tilfellet av gambling i 1984 kan samanfattast som jackpot eller eventuelt så og så mange rette fekk eg ikkje spurt om, før Kongestøl forklarte korleis vegen gjekk vidare frå ekstravaktene i heimesjukepleia til der han er i dag.

Frå ekstravakter til sektorleiar

Året etter familien hadde etablert seg på Ænes fekk han jobb i Herøysund på det som då heitte Distriktsheimen. Der hadde Kongestøl nokre interessante år fram til han fekk tilbod om å bli Pleie og omsorgsleiar i kommunen, i mai 1987. Denne stillinga hadde han fram til han vart tilsett som leiar for Rosendalstunet i 2002, før han til sist vart konstituert sektorleiar for omsorg, helse og sosial 1. mai i år, då tidlegare sektorleiar Bjørg Wangensten gjekk av med pensjon.

Desse åra har vore prega av store endringar innan helsesektoren, med stadig nye reformer å forholda seg til. Kongestøl nemnder mellom anna at det skjedde store omleggingar i sektoren i 1987, HVPU-reforma frå 1991, og omstruktureringa av institusjonane i 2017.

– Før det var både heimetenesta og institusjonen under Rosendalstunet sitt ansvar, men frå 2017 vart vi ein rein institusjon, og omsorgstenesta vart delt opp i mindre einingar. Det var jo Odd Ivar som meinte at dette med mange små einingar ville vera ein nøkkel til innsparing. Men ein kan jo no sei at den strategien ikkje slo heilt til, påpeikar Kongestøl med vesentleg mindre engasjement enn når han nyleg snakka om gulrøtene sine.

Han siktar til Odd Ivar Ødegård si tid som rådmann i kommunen, kor han leia ei omfattande endring i den kommunale organisasjonen. Kongestøl er mykje meir positiv til soneinndelinga som vart gjort i kommunen på 80- og 90-talet. «Den store integrasjonen», som vart leia av dåverande helse- og sosialsjef Svein Opdal, førte i følgje Kongestøl til ein større effektivitet, og spanande prosessar.

– På den tida, då Svein Opdal var leiaren min, var Kvinnherad kommune svært framsynte innan omsorg, slår han fast.

Sentrumsnære fellesskap - ein framtidsnøkkel

Omgrepet «sparing» har han ofte møtt på innan helsesektoren, og slik kjem det også til å halde fram, spår den komande pensjonisten.

– Det blir brukt mykje ressursar innan helse, då det er ein veldig ressurskrevjande sektor. Vi er ein sektor som enno er heilt avhengige av at menneskehender kan gå inn og hjelpa når folk blir hjelpetrengjande. Det vi må ha fokus på framover er dimed å finna smartare måtar å gjere ting på, finne nye måtar å samarbeide på. Sparing er ikkje noko nytt, men vi må finne løysingar som gjer at vi kan møte krava om sparing.

Noko som kan bidra til dette, ser Kongestøl eit potensiale i med dei føreståande seniorsenteret på Husnes.

– Sentrumsnære omsorgsbustader med fellesareal, som seniorsenteret på Husnes, trur eg er framtida. Ved å lage slike sentrumsnære bufellesskap stimulerer ein til at dei eldre kan klare seg best mogleg sjølv, så lenge som mogleg.

I eit slikt fellesskap har dei også god hjelp i kvarandre, meinar han. Møtestader som dette ser han som kjempeviktige, då dei bidreg positivt i folkehelse-aspektet, ved at dei som bur der kan vera mest mogleg sjølvhjelpne.

Kongestøl held fram med å påpeike at Kvinnherad no slit med å finne ein god rytme, og legg noko av skulda for dette på at det er så mange som er involvert at det vert vanskeleg å lande på ein god strategi.

Veit kva som kjem

– Når situasjonen er så uavklart i Kvinnherad no, korleis tenker du at det er om ti år - kvir du deg sjølv for å bli gammal her?

– Nei.

Svaret kjem kontant, og han kikkar undrande på meg før han held fram.

– Eg kvir meg ikkje til å bli gamal, og eg har brukt veldig lite tid på å tenke på at eg held på å bli gamal. Det er ikkje noko som plagar meg. Eg har jo ein kristen ståstad, det kan her vera viktig å ta med. Men det har kanskje prega meg. Mange er jo søkjande og lurer veldig på kva som kjem etter dette livet. Men nokon av oss har jo fått ein openbaring om kva som kjem, seier han og ler.

– Kvifor ler du?

– Nei, kvifor skal ein vera opptatt av det som kjem seinare?

Leif kikkar på klokka og eg forstår at det truleg er på tide å snu litt meir gras, ete ei tomat eller byrje på den nemnde tynninga i åkeren.

Den kristne ståstaden og erfaringane frå idretten, samt enkelte av trekka i personlegdomen hans har alle vore element som Kongestøl sjølv trekkjer fram som nyttige gjennom hans mangeårige leiarrolle i kommunen.

Det å byggja eit lag, ved å plassera folk der dei kan gjera sitt beste arbeid, og spele kvarandre gode er noko han trur kan ha vore blant styrkane hans i denne rolla. Likeins kjenner han seg att i måten andre har omtala han: som ei stødig og uredd stemme i utfordrande debattar. Han har dessutan, grunna sitt livssyn og lange erfaring, heller ikkje vore framand for det å be ein Fadervår med brukarane, eller konversere om det han sjølv kallar «dei viktige tinga i livet.»

Syng ikkje på siste vers

Med capsen framleis bak fram slår han fast at han gler seg til å bli pensjonist.

– Då kan ein gjere som ein vil, og det er ikkje noko press noko plass på kva ein skal bruke tida si på. Eg skal bruke meir tid på det eg har her. Eg skal til dømes lage råsaft for sal, no har eg tre typar eg satsar på: hyll, rips og aronia. Dessutan produserer vi jo honning. Og så får eg vel vere litt med Hulda òg, smiler han lurt og kastar eit lurt blikk mot huset deira.

Sjølv om han ikkje vil postulere noko, legg han til at så lenge han har helsa i behald, kjem han til å stikke innom på Rosendalstunet.

– Eg likar godt å vera nær brukarane og personalet, så det kan godt hende at eg stikk innom eit rom, speler ein låt og tar ein trudelutt, avsluttar han.