Kom seg gjennom utan å bli halshogd

Multimediekonserten baud mellom anna på ei urframføring, lydsett av NyNorsk Messingkvintett, og markerte samstundes komponisten frå Kvinnherad sin 60-årsdag. Sjølv kallar Vaage konserten for ein hybrid mellom musikken og livet.

– Eg har utvikla verket saman med Thorolf Thuestad. Det er akustiske instrument kombinert med elektronikk. Festivalen har vore ein slags fødselshjelpar for fem av desse sju stykka, så no gler eg meg til å presentere tre av dei i ein heil konsert, informerte Vaage i ein filmsnutt i forkant av festivalen.

To av stykka var omarbeidde versjonar frå «multiMORF» (2007-2021), kor eitt av dei faktisk vart framført då Vaage for ti år sidan feira sin 50-årsdag i Baroniet. Det tredje stykket vart framført for første gong på BrassWind, søndag 3. oktober.

BrassWind er ein musikkfestival for messing-, treblås- og slagverksinstrument, kor profesjonelle musikarar, dei fremste amatørmusikarane i landet og nyskapande korpsmusikantar møtest. Samarbeidet Vaage har hatt med denne festivalen har vore mangeårig, og i videosnutten utdjupar komponisten kva dette samarbeidet har ført med seg.

– Det har vore veldig fint å samarbeide med Manger musikklag, som er vertskap for festivalen. Dei har skapt mange gode høve til å laga ny musikk, kunstmusikk, for messinginstrument.

Livet endar ikkje i dur, då skal ikkje musikken gjera det heller

Dagen etter urframføringa slo Grenda på tråden til komponisten for å høyre korleis det hadde gått. NyNorsk Messingkvintett stod for avslutningsnummeret på festivalen, og då Vaage tok telefonen, var det knapt eit halvt døgn sidan siste tone var sett.

Og skal ein følgje Vaage sin filosofi, enda ikkje konserten med storslått applaus og ein fantastisk tone i dur.

– Det er ikkje slik livet er og då skal ikkje musikken vera slik heller, slår han fast, og svarar etter kvart på spørsmålet, ut frå sitt «post stage depression-modus»: han kom seg iallfall gjennom utan å bli halshogd.

– Eg kan ikkje vurdere korleis det gjekk sjølv, men det var jo fullt hus. Eg er litt utladd i dag, eg blir ikkje akkurat hoppande glad etter ei slik framføring. Det er ikkje populærmusikk eg lagar og dersom folk ikkje likar det er det heilt i orden. Men eg er opptatt av at kvaliteten er så god som den kan bli, seier Vaage, før han legg til:

– Kunstnarisk leiar for festivalen sa det på ein litt rørande måte; «Det finst ikkje noko sånt som dette her nokon andre stader i verda.» Og det gjer det faktisk ikkje.

Ikkje for pyser

Knut Vaage står altså som komponist for det eksperimentelle samtidsmusikkverket «multiMORF remix, Mennesket, naturen, elektronikken». Personen bak lyddesign og elektronikk er Thorolf Thuestad, medan Evelina Dembacke har hatt ansvar for lyd- og videodesign. NyNorsk Messingkvintett består av Erlend Aagaard-Nielsen og Jørgen Arnesen på trompet, Marie Solum Gran på horn, Ingebjørg Bruket på trombone og Berger Færder på tuba.

Denne kvintetten har, i følgje Vaage, markert seg som ein solid urframførar av samtidsmusikk dei siste åra. Det har dessutan vist seg å vera stemning for eksperimentell brass i samtida, noko BrassWind Festivalen har vore med på å leggja til rette for.

Men å øva fram konserten hadde dei berre om lag 24 timar på seg til å gjera.

– Me var ikkje fullt team før utpå laurdagen. Og då me kom inn i rommet var det ikkje noko teknisk utstyr der. Det første me måtte gjere var difor å løyse dei tekniske problema. Det er ganske vilt. Men slik er samtidsmusikken, litt rocka, subkulturell, legg han ut, før analytikaren i han tek over ordet:

– Det var nok ingen blant publikum som merka at noko var gale, men eg merka sjølv mykje som eg ville endra på, heile vegen. Mykje var veldig bra òg altså, men sånn er no desse prosessane, fortel Vaage.

Han slår fast at musikken han lagar ikkje er av typen ein går og trallar og syng på, og trekkjer fram eit utsagn frå ein kritikar som høveleg.

– Han sa at musikken min ikkje var for pyser, det tok eg som eit kompeliment!

Motorsykkel i natta

Det er altså ikkje dei store massane som er målgruppa når Vaage set seg ned for å skape musikk. Og det er først når han sjølv trur på det han har laga at det vert gjenkjent som meiningsfullt. Det som inspirerer han er livet sjølv, og lydane frå dette.

– Det kan til dømes vera ein motorsykkel som rusar i natta, og i det siste har faktisk populærmusikken vore blant inspirasjonskjeldene mine. Det er ei tvangstrøye for meg å høyre på TIX, men inspirasjonen kjem heller frå det å høyre korleis bassen dunkar gjennom veggen. Slik er den nyaste popmusikken ein del av livet mitt, forklarer han.

Forutan livet er instrumenta utforskingskjelder i seg sjølv. Vaage, som tydelegvis sit med pianoet då Grenda er på tråden, trør i gong nokre lydar. Den eine ugjenkjenneleg til piano å vera, men den andre presenterer pianolyd på ein meir tradisjonell måte. Lydane peikar på eit viktig poeng:

– Korleis kan eg nytta denne lyden på ein ny måte? Eg leitar heile tida etter nye klangar og nye lydar. Det er ikkje så enkelt!

Hybriden held fram

Førstkomande fredag er det konsert med Ensemble Lucilin frå Luxenbourg i Bergen. Arrangøren, Avgarde, melder om eit spanande møte mellom dei luxembourgske komponistane Camille Kerger og Tatsiana Zelianko og «vår eigen Knut Vaage». Her skal Vaage sin klavertrio «Svev» framførast, eit stykke som vart urframført på Borealis i 2018.

Det vert samstundes mogleg å oppleva ein 3D-dokumentarfilm-premiere på ei framføring av «Vintersong 2». «Vintersong» er ei diktbok for unge, skriven av Hanne Bramness, svigerinna til Knut. Han har komponert musikken med utgangspunkt i dikta hennar.

Dokumentarfilmen, som vert tilgjengeleggjort gjennom VR-briller, presenterer ei konsertframføring av denne musikken, som vart framført i kulturkyrkja Kampen i Gamle Oslo i januar. Grunna korona vart konserten haldt utan publikum til stades, men Montag gjorde 3D opptak av framføringa. Det er desse opptaka som no kan opplevast som ein eksperimentell hybridkonsert gjennom ny teknologi.

60-årsdagen til Vaage, som for ordens skuld ikkje er før 14. oktober, skal såleis feirast vidare med den eksperimentelle musikken i førarsetet.