Kartlegg flaum- og rasfare - frigjer areal for bygging

Kvinnherad kommune ynskjer å bruka to-tre millionar på ei grovkartlegging for å frigjera stader der det openbert ikkje er ras- eller flaumfare.

Møtet i utval for plan, teknikk og miljø hadde berre orienteringssaker på saklista i oktobermøtet sitt. Ei av orienteringane vart tatt initiativ til av utvalsleiar Stein Olav Ølvestveit(Sp). Utgangspunktet hans var ein situasjon som han meiner går igjen ofte i Kvinnherad:

– Nokon ynskjer å byggja noko der det har budd nokon i uminnelege tider, og så blir ein møtt med at ein må utgreia flaum- og rasfare i området. Eg vil fram til kva og korleis kommunen kan bidra med til å løysa dette, utan at utbyggjar blir motlaus før båten har løyst tamp, sa Ølvestveit som ei innleiing til orienteringa.

«Markert risiko»

– Kommunen har fleire roller her. Ansvaret ligg på den som skal byggja. Kommunen skal sjå til at utbyggjar har utført pliktene sine, seier sektorleiar for samfunnsutvikling Anbjørn Høivik

I ei oversikt over kva ansvar tiltakshavar og kommune har, påpeika Høivik at om kommunen får kunnskap om skredfare, flaumfare eller liknande, oppstår det ei plikt til å utgreia nærare, og om naudsynt revidera plan.

– For å kunna godkjenna ein søknad eller setja vilkår må det ikkje vera «markert risiko» for fare i den konkrete saka, elles kan vedtak bli ugyldig. Det må vera trygg byggegrunn. Kommunen kan ikkje unngå ansvar ved til dømes informera utbyggjar om fare eller vesentleg ulempe, eller la tiltakshavar byggja på eige ansvar, klargjorde Høivik.

Tiltakshavar på si side har mellom anna ansvar for at naudsynte undersøkingar og utgreiingar er gjort av eit føretak med geologisk, geoteknisk og/eller hydrologisk kompetanse, med system for kvalitetssikring.

– Ved sannsyn for fare skal ein dokumentera at tilstrekkeleg tryggleik er etablert før nye bygningar eller tiltak blir oppført, orienterte Høivik.

Faresonekart

Samfunnsplanleggjar Hildegunn Furdal forklarte i same orienteringa om aktsemdssoner og kartlegging av faresoner i samband med flaum og skred.

– Alle elvar har aktsemdssoner, og alt som ligg i aktsemdsona, treng nøyare kartlegging enn det som er i faresonekarta. Kvinnherad kommune har bestilt og fått gjennomført faresonekartlegging på sju elvar. For flaum er det gjort på Hattebergs- og Melselva, Åkraelva, Handelandselva, Uskedalselva, Storelva (Omvikdalen), Guddalselva og Bondhuselva, informerte ho.

Aktsemdssoner i samband med skred er det fleire av grunna rikeleg med bratt terreng i Kvinnherad. Aktsemdssoner krev uansett fagkunnig uttale før ein kan gje løyve til bygging.

I 2015 tok heldigvis NVE initiativ til – og betalte – for å få utarbeidd skredfaresonekart, ein jobb som NGI gjorde. I overordna kommunal regi er det laga faresonekart for skred for Sunndal, Ænes, Omvikdalen-Seimsfoss-Rosendal, Uskedalen, Matre, Ytre Matre, Åkra.

– Faresonekart blir brukt direkte i byggesakshandsaminga, og er ei fagkunnig uttale. Det frigjer ofte mykje meir areal enn det låser, forklarte Furdal.

Kvikkleire

Spørsmåla om kvikkleire har vore med på å auka fokuset på faresonekart.

– Dei fleste i Kvinnherad bur innanfor den marine grensa. På Halsnøy er det alt under 60 meter, og så stig denne grensa opp til 100 meter innover Kvinnherad til Mauranger. For kvikkleire er det berre gjort éi skikkeleg faresonekartlegging, og det er på Tofte, forklarte Furdal.

Etter møtet supplerte Furdal til Grenda at ein gjer boringar fleire stader no, og viser til døme som det nye Felleskjøp-bygget og i samband med reguleringsplan for gang- og sykkelveg over Lundsbakkane i Omvikdalen.

– Ein må visa at det ikkje er kvikkleire under eit tiltak eller at ein er utløpssona. Ein ynskjer å laga eit aktsemdskart for kvikkleire – eller marin leire for å vera pinleg presis – i Kvinnherad. Vona er at det kan frigjera ein del areal. Eit faresonekart for kvikkleire er langt fram i tid, legg ho til.

– Faresonekartet på Tofte viser den plassen det er funne kvikkleire, som den einaste i Kvinnherad så langt. Viss ras og skred er komplisert, så er det barnemat mot kvikkleire. Det er komplisert det. Det er ikkje utan grunn at ein må ha konsulentar inn for å få gjort dette. Vil ein læra meir, så er det mykje å henta på nettsidene til NVE, understreka Furdal.

– Kvinnherad kommune sin strategi er å frigjera mest mogeleg areal til minst mogeleg kostnad. Grovkartlegging vil truleg kosta 2-3 millionar kroner. Dette vil gje oss litt meir kunnskap, og gjera det litt meir føreseieleg for utbyggjarar. Ein vil få vekk frå kartet dei stadane der det openbert ikkje er rasfare, slutta Høivik.