Justisministeren på heimebane

Det er første gongen sidan Jonas Gahr Støre ringte og tilbaud ho justisministerposten at ho har fått høve til å ta turen «heim» til Rosendal. Det har vore godt, meiner ho.

Emilie Enger Mehl er 28 år og justisminister, oppgir Rosendal som heimstad, men høyrest ikkje ut som ein klassisk kvinnhering når ho tar ordet.

– Eg har ikkje ei dialekt i så måte, meir eit sosiolekt frå Ås, der eg budde i ti år, forklarer ho.

Kvinnhersmålet

Dialektkunnskap har ho likevel i rikt monn. Ho skreiv særoppgåve med tittelen: «Dialektforskjellane i Kvinnhersmålet mellom indre og ytre luten» medan ho gjekk på vidaregåande i Hedmark.

– Læraren min hadde kanskje vore i Rosendal, men hadde ikkje noko forhold til dialekta i det heile. Eg hugsar eg fekk studiepermisjon av skulen for å gjera undersøkingar her. Det er utruleg mykje interessant med dialekta i Kvinnherad, seier Emilie.

– Blant delane eg skreiv om var bruken av infinitivsmerke i kvinnhersmålet, der somme brukar «te» i staden for «å», spesielt i eldre tid. Te sitja, te hoppa, te lika. Eg misjonerer litt for nynorsk. På vegner av far min (Eivind Mehl, journ.merk) er noko av det mest irriterande eg veit når han må seia ting to gongar eller leggja om til bokmål for at folk skal forstå han, legg statsråden til.

Tradisjonar

Ho gir ikkje slepp på språket.

– Det ligg utruleg mykje kulturhistorie i det, mellom anna er det så mange ord på ting som er i ferd med å bli borte. Berre på garden her er det fleire døme på det, som «skykkjo», «eldhuset», «skuten», påpeikar Emilie.

Historie spelar ei tydeleg rolle for ho.

– Eg har budd mange forskjellige stader på austlandet, men Rosendal har vore ein fast plass gjennom heile oppveksten. Her har «me» budd sidan 1700-talet. Eg har òg fått ein heimstad på Finnskogen, der far min har budd i vel 15 år. Men røtene er djupe her. Rosendal er kjernen, oppsummerer Emilie.

Oldefaren, Tue-Johannes for bygdefolket, vaks opp i same stova som Emilie sit under praten med Grenda, og busette seg i nabohuset. Han var ein del av eldreopprørarane som vart kåra til Årets namn i Grenda i 2013. Spora etter broren hans Tue-Kristian, som budde på garden fram til Emilie si bestemor tok over, er også tydelege, mellom anna i form av ei vakkert utskoren golvklokke han laga som 18-åringen.

– Oldefar vart fødd før 1. verdskrigen og var med i 2. verdskrigen. Eg har vore heldig å ha kjent han i mine første 22 leveår. Eg vaks opp med å vera mykje hos Besto her. Ho var opptatt av tradisjonar, slekt og historie – og framtida. Ho ville helst at nokon skulle ta over her. Ho lærte oss mykje om forvaltninga av naturen, tok oss med i alt ho dreiv med, minnest Emilie om Anne Marit Mehl.

– Eg er veldig glad over å ha lært om historia, både min eigen historie og historia til dei som budde her på Tuene på Mel, men også via det Norges historie. Eg sat ofte her og las i Kvinnheradsoga i lag med Besto. Eg manglar eit eksemplar av bind tre sjølv, om nokon vil selja meg eit, så er det berre å seia i frå! seier 28-åringen

Travelt

At ho er landets yngste justisminister nokon gong, har ho ingen planar om å la seg affisera av.

– For meg handlar det å gå inn i rolla og jobben eg skal gjera. Då eg byrja stod me midt i ein stor tragedie. Allereie før eg starta i jobben så var mitt fokus på å vera der for folk på Kongsberg og handtera situasjonen ein stod, seier Emilie.

Kvelden før ho vart presentert for kongen i statsråd, råka tragedien Kongsberg, og i alt fem tilfeldige offer møtte bøta med livet. Emilie og statsminister Jonas Gahr Støre reiste meir eller mindre på direkten frå Slottsplassen til Kongsberg.

– Eg syns det er stort å få denne tillita frå Jonas Gahr Støre og Trygve Slagsvold Vedum. Det er rørande at dei trur eg kan gjera denne jobben, for det er to menneske eg ser opp til, fortel Emilie.

Førebels har det vore travelt på ho.

– Det er mykje som har skjedd så langt, og som justisminister så har ein ansvaret for den laupande handteringa kriser som oppstår. Ting vil alltid skje, og me må vera best mogeleg førebudde på det som kjem til å skje, samtidig som ein best mogeleg skal førebyggja slike hendingar, forklarer Emilie.

– Dei første vekene har det både vore alvorlege hendingar, og samtidig gjekk me i gang med budsjettarbeidet, for me hadde endringar me ynskte å få inn. Me hadde Kongsberg, me hadde statsbudsjettet og me skulle finna ut korleis me skulle få sett ut i livet Hurdal-plattforma. Samstundes har vi fylgt koronasituasjonen heile vegen, seier ho for å understreka poenget sitt.

Justis- og beredskapsdepartementet er eit stort ansvarsområde, som spenner over eit breitt spekter. Politi, domstolar, kriminalomsorg, rettsvesenet, rettshjelp, i tillegg til innvandring, Svalbard, Jan Mayen og polare spørsmål. Det er absolutt ein del å ta tak for statsråden.

– Det femner over mykje. I Hurdalplattforma har me ein tydeleg ny politisk retning. Me vil styrka beredskapen, gå motsett veg av nærpolitireforma og bringa politi nærare folk, og det må setjast ut i praksis, doserer politikaren Emilie Enger Mehl.

Ho er inne i sin andre perioden som folkevalt allereie.

– Kor lenge kan du gjera dette?

– Akkurat det er litt tidleg å svara på. Eg kan ikkje koma på at eg har hatt ein jobb eller eit verv som eg har syns var kjedeleg. Eg syns det var gøy å jobba på bensinstasjon då eg jobba der, og det var gøy å studera juss, og eg syns det er veldig spennande og gjevande å vera justisminister. Så lenge ein liker det ein held på med, så får ein energi av det, seier Emilie.

Ho meiner dette var aldri ein plan, og at det er mange tilfeldigheiter i livet som gjer at ein hamnar der ein hamnar.

– Eg trur eg kunne ha trivst i mange ulike yrke og oppgåver, men eg er veldig takksam for at eg får gjera dette, og det er noko eg har store ambisjonar for å gjera godt. Det har kanskje vore ein styrke for meg opp gjennom livet at eg fokuserer på dei oppgåvene eg har, i staden for å tenka seg vekk og tenka på andre ting. Akkurat no så er fokuset å gjera ein solid jobb, og så ta ein dag av gongen, understrekar ministeren.

Mange interesser

Denne helga er ho som sagt heime på Mel hos onkel Rolf Christian. Måndag, dagen etter Grenda er på besøk, skal ho vitja tre ulike politistasjonar, inkludert stasjonen på Husnes. Med på rundtur skal ho ha med eit følgje med rådgjevarar og statssekretærar. Dei kjem til Mel på middag søndag kveld. På kjøkkenet er komlemiddagen førebudd.

– Dette har vore ei veldig jordnær helg. Eg skulle gjerne vore her lenger, men det er uansett kjekt å vera heime. Berre du går ut døra så møter du nokon du kjenner og som slår av ein prat. Det har vore ei veldig ro over denne helga, sjølv om eg har hatt noko arbeid med meg. I dag har eg vore på dalen, gått til Dinglo og heim på Skålasio.

– Er det tid der du er vaken der du ikkje jobbar?

– Ja, ein må ta seg tid til å tenkja på andre ting inn i mellom, men det har vore lange dagar, og eg trivest med det. Det er noko eg har med meg i frå Mel og frå min far, det at ein må ha noko å hengja fingrane i.

– Du kan ikkje driva med gard utan at du aksepterer at det tar meir enn 37,5 timar i veka?

– Nei, det er ein livsstil. Eg trivst med å halda på med ting. Eg har mange interesser som ikkje er jobb også. Fjellturar. Spela piano. Gå på ski. Snikra litt. Eg syns det er kjekt gjera på slikt. Og eg trur det er sunt å ta seg tid til å gjera nokre heilt andre ting. Ein får aktivert andre delar av hjernen, ein får andre impulsar.

Forvalting av naturen

– Går du på jakt?

– Ja, litt. Eg har vore med her eit par gongar.

Her skyt onkel Rolf Christian Mehl inn at niesa har ein plass i jaktlaget, ein gong litt fram i tid.

– Planen er at ho skal overta plassen til Sverre Kråkenes, som de i Grenda skreiv om fjor, som har jakta her sidan 1870 – omtrent. Når han gir seg med hjortejakt, kan plassen gå vidare til Emilie, forklarer han smilande, vel vitande om at han overdriv om Kråkenes sin alder.

90 år og på jakt i Melsdalen for 74. gong er meir korrekt.

– Sjølv har eg treft Sverre på jakt, og han har vore med så lenge at han kjente tippoldefar min og kunne fortelje meg historier om han, seier Emilie, og held fram; – Det gir et bilete på dei lange linjene som alltid har vore viktig for meg. Eg synest det er flott å kunne høyra folk fortelja om dei som har gått føre oss, og halde levande forteljingar som elles fort vert gløymde, understrekar Emilie.

Ho har vakse opp med sterkast band til husdyrhaldet knytt til garden.

– Men både i Rosendal og på Finnskogen, der pappa driv gard, er det lange jakttradisjonar. For meg er det ein del av forvaltninga av naturen. Difor tok både eg og veslesøster mi jaktprøven for nokre år sidan. Så eg har fått vore med litt på hjortejakt her, og jaktar rein i Gudbrandsdalen.

– Emilie finn roen med det same som ho gjorde då ho var lita. Når ho kjem hit går ho på dei same plassane, Skålafjell, Myrdalsvatnet, Øvre-Myrdal, skyt onkelen inn frå sidelinja.

– Det er ei fin kjensle når eg går inn dalen i dag. Eg hadde knapt vore utandørs på ein månad, og ville nytta på. Fint vêr var det, som er utruleg flaks. Eg går aleine, men eg føler ikkje eg går der aleine, fordi eg går same vegen som bestemor og oldefar min har gått før meg.

Ho går sin eigen veg også, og den har mellom anna ført ho til kongens bord. Dit kom ikkje Tue-Johannes eller Tue-Kristian.