Inviterer til seminar om lyset si betydning

Det er det tredje Valenseminaret som no skal arrangerast. Det første vart arrangert på Valen sjukehus, som vart så fullt at dei flytta seg til Kulturhuset Husnes på det andre seminaret. I år er det Rosendal Fjordhotel som blir konferansearenaen, 9. september.

– Alt dreier seg om psykiatri, og me har jo overlege Tone Henriksen tilsett her hos oss, og ho er veldig opptatt av betydninga lyset har for den psykiske helsa. Ho er ein krumtapp innan dette fagfeltet, seier avdelingsleiar ved Valen Sjukehus Marianne Lund Andersen.

Under konferansen på Husnes hadde dei internasjonale førelesarar til stades. Det kjem det i år også, i endå større grad. Det er nettverket ein har opparbeidd seg undervegs ein nyttar seg av no, inkludert fagleg ekspertise frå Chicago.

– Det me skal ha for oss i konferansen er veldig integrert i organisasjonen, og alle her har jobba mykje med dette, seier Henriksen.

Det overlegen viser til er ei bevisst haldning til betydninga lyset har for den psykiske helsa vår. Nokre er lite påverka av det, medan andre er langt meir påverka av eksponeringa for lys.

Viking-eksperimentet

Behandling med lys var tema under første seminaret. I år er det tungt med førelesarar som har kompetanse på lys. Etter at professor Ole Didrik Lærum innleier om betydinga av døgnrytmar hos mennesket, vil fleire foredragshaldarar frå Norge, Danmark og USA forelesa.

– Ole Didrik Lærum er ein av mine største inspirasjonskjelder heilt frå studietida og er ein pioner på fagfeltet, seier Henriksen om professoren.

Ho referer også til «Viking-eksperimentet» som Lærum saman med eit knippe andre legar utførte på seg sjølve.

– Dei tok beinmergsprøvar av seg sjølve, noko som er smertefulle greier, og fann ut at celledelinga i beinmergen berre fann stad på spesielle tider på dagen. Dette er kunnskap som har blant anna blitt essensielt for å treffa med når ein gir cellegift. Framleis er ikkje kroppens klokke på studiepensum enno, men Nobelprisen i medisin for tre år sidan gjekk til arbeid kring dette, så det kjem, meiner Henriksen.

Henriksen sjølv har jobba med betydninga til lyset i 12 år, men med ein annan innfallsvinkel enn Lærum.

– Ikkje på cellenivå, men individnivå, påpeikar ho.

Arkitektur

Om betydninga av lyset ikkje har vore på pensum tidlegare, gler kurskomiteen seg over at stadig fleire byrjar å bli bevisste på lys og korleis det påverkar oss.

– Lysbehandling i demensavdelingar er noko professor Elisabeth Flo-Groeneboom skal snakka om. Dette er relevant for store delar av helsetenesta. I København har dei integrert lysforsking i planlegginga av eit nytt sjukehus, og har forska på korleis dei kan gjera romma like for eksponeringa av lys. Det heng tematisk saman, seier Henriksen

Kurskomiteen er klar på at dei som skal planleggja sjukehus, både i somatikk, psykiatri og sjukeheimar bør få med seg seminaret.

– Dette handlar om behandling og førebygging av plager. Ved å ikkje ha fokus på dette, gjer me truleg pasientane dårlegare enn dei treng vera. Det er ikkje berre for å tilføra noko nytt, men også om fjerna noko som er skadeleg, utdjupar Henriksen

– Korleis er dette ved planlegging av nye skular og barneskular, er dette noko ein bør ha med seg i planlegging av desse? Me ser at dette kjem for fullt i helse-Norge i planlegginga av nye sjukehus. Valen sjukehus var tidleg ute med å vera bevisste innan dette fagfeltet – mykje på grunn av Tone, seier avdelingsleiar Lund Anderssen.

– Det er litt urettvist for oss på Vestlandet med den tidssona me har. Me får sola ein time seinare enn dei på austlandet, og mister éin time med det viktige morgonlyset. Så me burde i alle fall bruka lys om morgonen, i alle fall for skuleelevane, for dei har det verre enn sine kollegaer på Austlandet. Dei burde byrja på skulen ein time seinare, men det er ein annan diskusjon, meiner Henriksen.

Tidleg klare

– Me var tidleg ute, og var ferdige med programmet i første halvåret av 2022. No er det siste innspurt, og me sit og følgjer med på påmeldingane. Me har erfaring med at dei fleste melder seg på heilt på slutten, men me trur at det blir bra. Det kjem mange frå Helse Fonna, og me har sendt ut invitasjon til stortingspolitikarar, til direktorat, lokalpolitikarar og til kommuneadministrasjon, fortel Henriksen.

Torsdagen, dagen før, skal dei ha ein prekonferanse, der dei fleste førelesarane skal samlast for eit uformelt forskingsmøte og ei omvising på sjukehuset.

Konferansen er open for alle, med påmeldingsfrist 31. august.

– Me veit at både pasientar og pårørande er interesserte i dette fagfeltet, og dette kan vera relevant for dei, sjølv om det kostar litt å delta, seier Lund Anderssen

For utan Henriksen og Lund Anderssen har kurskomiteen bestått av fagutviklingssjukepleiar Torill Storhaug, sekretær Vibeke Rygh, Siri Helle, Elisabet Kalsås, Synne Kristensen Fjelberg og Tonje Fjelstad Smith, som er brukarrepresentant i arbeidsgruppa.