Frå jord til bord i barnehagen

Ein solrik maidag i kjem Johannes Hjelmeland, styremedlem i Omvikdalen Bondelag, svingande inn på parkeringsplassen til Omvikdalen barnehage med ein tilhengjar på slep. Oppi der har han plantejord, pallekarmar og såpoteter.

Rutinert ryggar han seg inn til porten, før han møter flokken med fire- og femåringar som har stimla forventningsfull til porten. Dei står med trillebårene klare, for her skal det jobbast.

Vêret avgjer

– Bondelaga som ynskjer å visa litt igjen i lokalmiljøa sine. Omvikdalen Bondelag strekkjer seg frå Gjetingsdalen til Åkra, så me tar turen inn barnehagen her i Omvikdalen og FUS Barnehage i Rosendal. Då har me dekka det meste av området. Dette er meint som ein liten påminnar om kor maten kjem frå, innleiar Hjelmeland.

Planane om planting har bondelaget hatt ei stund.

– Det var vêrmeldingane som avgjorde når det blei. Det er kjekkast når det er slikt som i dag, seier Johannes, og kikkar opp på sola før han kastar blikket vidare til sin eigen far, Svein Hjemeland, som også står parat i porten.

– Eg har tatt med eigen forelesar i plantelære, gliser han og nikkar mot Svein.

Driftige omvikdalske barnehender tar lett tak i sekkane med plantejord, får dei oppå små trillebårer og leikebilar med lasteplass. Alt må fraktast rundt heile barnehagen til den solrike, lune plassen som er peika ut til å bli grønsakhage.

Pallespikring

Første oppgåva som venta var å laga til pallekarmane.

– Håper dette er første og siste gongen alle desse spikrar pallar samtidig, kommenterer Johannes når åtte par hender prøver å hjelpa han.

Parallelt prøver Svein å dosera ut litt kunnskap som kan koma vel med for framtidige grønsakdyrkarar.

– Viss dei skal vera med på dette så må dei følgja med, seier han lett oppgitt før han doserer om makkens herlegdom og virke under torva. Kari Nygård Norekoll kjem med ei handfull makkar for understreka kva der er snakk om.

Det haustar entusiasme hos publikum, noko som i neste runde inspirerer Svein til å trekkja dei store linjene.

– Kva er det viktigaste å ha? spør han til gjengen rundt seg.

– Mat, dristar Johannes seg til å foreslå, etter at eit dusin forslag har falle på steingrunn.

– Familie, foreslår ei filosofisk anlagt Maja Mehl.

– Me treng vatn òg, slår Svein fast når ingen gir han svaret han var på jakt etter.

Filosofitimen sluttar brått når pallekarmen er på plass på bakken.

– Grav litt til då! kommanderer eitt av barna til Johannes, som følgjer oppmodinga med eit møkagreip.

Ivrige hender

Det manglar ikkje på hjelp når fire sekkar plantejord skal tømmast oppi pallekarmen. Trygve Lyngnes Flatebø skjer moldsekken med kniv, og får hjelp av Kasper Omvik Hansen til å få molda oppi. Fleire får prøva seg med kniven. Sanna Midtun Hjelmeland, som er dotter til Johnannes, har med seg Maja Mehl og Sunniva Sæberg på eine av sekkane.

Så kan setjepotetene finnast fram. Svein doserer ut både kunnskap og poteter, men noko går for døve øyre.

– Det var ingen av dykk som høyrde etter då eg fortalte om kvifor dei skulle nedi jorda, sukkar han oppgitt, før han må gjenta seg sjølv endå ein gong.

– Me må ha litt avstand mellom potetene, elles så veks dei ikkje skikkeleg, forklarer han før han lagar tre rader og legg ut fem-seks poteter i kvar av dei.

– Det er jo altfor tett. Hadde dette vore ein potetåker, så hadde ein vel lagt ned seks poteter på denne plassen, kommenterer han til dei vaksne i nærleiken.

Sløv gulrot

Når dei er nøgde med innsatsen i potetavdelinga, går dei laus på neste pallekarm. Der skal gulrøter og sukkererter såast.

– Me set sukkerertene i den enden, den vegen, slik at dei ikkje skuggar for dei andre.

Svein har heilt overtatt den pedagogiske leiinga av dette prosjektet, og driv no planteskule for barnehagen. Johannes følgjer med og lærer så raskt han kan, slik at han har noko å fara med når han aleine skal til Rosendal FUS barnehage litt seinare på dagen.

– Me set dei 1-2 cm ned. Gulrøtene må ikkje så langt ned, elles spirer dei ikkje! Det må vera 5 cm mellom dei, for dei treng litt armslag. Gulrota er sløv med å spira, ho treng tid, så det tar 14 dagar før det skjer noko, fortel plantelærar Hjelmeland til tilhøyrarane Isak Andre Sætre Hauge, Kasper Omvik Hansen og Johannes Kvåle Hass.

Frå jord til bord

Det er 2017-årganen i barnehagen som er dei fremste studentane på denne planteskulen. Når sommaren er eit fjernt minne og potetene skal haustast, har dei blitt skulekameratar og dei eldste i barnehagen. Inntil vidare er det kombinasjonen fred, stell og vatn som gjeld, og alt til si tid.

– No må me ikkje røra det! oppmodar Mariann Søllesvik høveleg strengt.

Enn så lenge ser meldinga ut til å gå heim, men for å vera på sikre sida gjerdar dei inn karmane.

– Barna her ute på landsbygda har eit nærare forhold til det enn i byane, men det er ikkje så mange som dyrkar sjølve heller. Så ein får vist kor maten kjem frå, og det er eit forsøk på å visa kva som skal til for at me skal få mat, kva tid det tar og kva som skal til for at det skal veksa, forklarer Johannes.

Å ha eit grønsakprosjekt i barnehagen kan i alle fall illustrera det på ein god måte. Om det er nokon barn som kan forstå, så er det truleg dei i landbruksbygda Omvikdalen. Og når potetene har tatt turen frå jord til bord, vil dei gjera seg godt til ein kjøtkakemiddag utpå hausten.