Flykta frå krigen i Ukraina til trygge Rosendal

Grenda møter dei tre i den vesle leilegheita til Viktioriia, dotter til Marija og søster til Oksana, dagen etter dei er komne til Norge. Hos Viktioriia og dotter hennar Sofiia (10) skal dei tre nyss komne ukrainarane no bu i trygg avstand frå krigen i heimlandet.

– Det er godt å få dei hit. Dei er letta, men prega, vurderer Viktoriia.

Ei veke på flukt

Heile familien kjem opphavleg frå Kharkiv, ein av byane som har blitt hardast og tidlegast råka av den russiske krigsmaskinen, men det var berre bestemor Mariia som budde der då krigen braut ut 24. februar.

Oksana og Savelii budde i hovudstaden Kyiv saman med mannen Sergeii, som måtte bli igjen i Ukraina. Ingen menn mellom 18 og 60 år får forlata landet.

– Huset til mor er øydelagt, ho budde fire dagar i bomberom før ho byrja på reisa. To dagar hadde me ikkje kontakt med ho, då telefonane var slått ut, fortel Viktoriia.

Via venner fekk dei hjelp til å evakuera Mariia, men det var ei lang reise for ho å koma seg frå Kharkiv i nordaust til Lviv, og vidare vestover.

Sergeii, mannen til Oksana, er utdanna lege og jobbar i eit internasjonalt selskap som driv med medisinsk forsking. Han engasjerte polske kollegaer for å losa trioen trygt vidare då han måtte forlata dei ved grensa. Det vart tog til Warszawa, overnatting hos kollegaer av Sergeii, deretter tog til Gdansk, overnatting hos andre kollegaer og tidleg fly til Bergen laurdag morgon.

72 år gamle Mariia var på flukt i fem dagar før ho fekk kopla seg på Oksana og Savelii i byen Ternopil nær den polske grensa.

Husvære

På stovegolvet i leilegheita leikar vesle Savelii med søskenbarnet Sofia. Mormor Mariia og mamma Oksana styrer med middagen. Viktoriia er nyss heimkomen frå jobb når Grenda er innom.

– Det blir trongt her, men eg trur likevel det er betre for alle å vera samla her. Dei snakkar ikkje engelsk, dei har ikkje bil og eg er på jobb dagleg. Det blir vanskeleg å bu ein annan plass, meiner Viktoriia som jobbar på Rosendalstunet.

Ho har hatt det vanskeleg sjølv etter krigsutbrotet i heimlandet.

– Det har vore to forferdelege veker. Familie og vener ringer og sender bilete, og eg kan ikkje hjelpa. Det er litt tungt, seier Viktoriia.

Ho har ikkje vore på besøk i heimlandet på nesten tre år. Viktoriia har opphaldsløyve i Norge, og Sofiia har etter to års venting fått det same.

– Eg håper det blir bra snart. Oksana vil tilbake til Ukraina så snart det er råd, for dei har ein son på 18 år igjen i heimlandet, i tillegg til Sergeii, forklarer ho.

Ukraina direkte

Sidan ingen av dei tre ukrainarane snakkar engelsk, blei det til at dei ringte opp ektemannen Sergeii Yesipov, slik at han kunne gje Grenda førstehandinformasjon frå Ukraina.

– Det var roleg i starten av invasjonen, med lite militær aktivitet i forstaden der me bur. Men det tok seg opp. Første veka blei me heime og såg an korleis situasjonen utvikla seg. Svigermor hadde det annleis. I Kharkiv vart dei bomba ganske tidleg. Etter kvart kom krigen nærare oss, og me har no hatt bomber hos oss, som er eit fælt syn. Me bestemte oss for å reisa, og tok vår eigen bil og køyrte vestover, fortel 43-åringen på telefon frå Ternopil vest i Ukraina.

– Rosendal trygt

Dei brukte eit nettverk av vener og kollegaer for få hjelp undervegs, mellom anna til overnatting.

– Eg er i Ternopil no. Her er det relativt trygt, men det er likevel skyting å høyra, så ein er ikkje heilt trygg. Rosendal er den einaste plassen familien kunne reisa for å vera trygge. Sonen min er merka etter å fått krigen nær på, og etter dagar på flukt og overnatting i bomberom. Det er ingen femåringar som er førebudde på å oppleva krig, seier faren.

Han vil halda fram og jobba, og ynskjer å forsørgja familien sin.

– Kanskje nokon kan hjelpa oss å finna ein leilegheit me kan leiga til kona mi og son min, og om guten vår kan få leika med jamaldrande – kanskje i barnehagen – så hadde det vore veldig flott, seier Sergeii på telefon frå Ternopil.

– Kva land er neste?

Sergeii skildrar krigen som systematisk øydelegging frå Russland si side, der byar blir lagde i grus, bygningar – inkludert skular – blir bomba og millionar av ukrainarar jaga på flukt. Han er klar på at det er grenser for kor lenge Ukraina vil klara å stå i mot.

– Dette er noko som skjer ikkje så langt frå Norge. Me i Ukraina er veldig modige, men me er ikkje tryllekunstnarar. Me kan ikkje slost 24 timar i døgeret. Eit av spørsmåla verda må stilla seg er kven som blir det neste landet etter at Russland har tatt oss. For Russland vil ikkje stoppa med berre Ukraina. Kva som er formålet med denne krigen forstår eg ikkje. Kva Russland skal med eit utbomba og forgifta Ukraina forstår eg ikkje, sluttar Sergeii på telefon frå Ternopil.