Ferjetrøbbelet vart sak i fylket: – Mannskapsmangel er viktigaste årsak

Hovudutval for samferdsle og mobilitet hadde møte i Solund 28. og 29. august. Både Marianne Nordhus (Sp) frå Fjelberg og Gunnar Moland (H) frå Rosendal var til stades. Til dette møtet hadde Emil Tomasgard (Ap) sendt inn spørsmål kring at det i sommar vart meldt om fleire utfordringar med ferjetrafikken, Han viste mellom anna til innstillingar på sambandet Gjermundshamn-Varaldsøy-Årsnes. Konkret spurde han:

1. Er det ei felles årsak til utfordringane i sommar?

2. Er det trekt nokre lærdomar etter sommaren?

Samstundes har Sigrid Brattabø Handegard (Sp) sendt inn spørsmål om same tema til fylkesutvalet sitt møte 19. september. Dei lyder slik:

1. Kva er årsakene til manglande levering av ferjetenester?

2. Korleis fordeler innstilte turar seg mellom ferjesambanda?

3. Korleis fordeler manglande levering seg mellom selskapa?

4. Kor mykje er betalt inn i straffegebyr for manglande levering, og meiner ein at nivået på sanksjonane vil bidra til å betra situasjonen?

5. Finst det ein handlingsplan for å betra situasjonen?

Hovudproblemet

Vestland fylkeskommune sin avdelingsdirektør for mobilitet og kollektivtransport har svart samla på alle spørsmåla. Her kjem det fram at hovudproblemet er mannskapsmangel.

«På generelt grunnlag er det registrert ein auke av innstillingar på utpeikte ferjestrekningar. Den viktigaste årsaka til innstillingane er operasjonelle utfordringar, det vil seia mannskapsmangel grunna sjukdomsfråvær og manglande kapasitet når det gjeld ekstramannskap. I tillegg til dette er det på nokre samband også registrert ein betydeleg auke i talet på reisande, noko som har ført til lengre ventetider. Det er også ein del innstillingar grunna tekniske problem, men desse utgjer ikkje hovudvekta av det samle talet på innstillingar», står det innleiingsvis.

Fjord1 er det største reiarlaget når det gjeld ferjestrekningar i Vestland. Selskapet er tilsvarande representert når det gjeld talet på innstillingar. Avdelingsdirektøren går nærare inn på tre av sambanda som Fjord1 trafikkerer. Fyrst Jondal-Tørvikbygd.

«… trafikkmengda har auka. Sambandet vert dermed ytterlegare sårbart dersom ei av rutene/ferjene i sambandet vert innstilt, då dette fører til auka ventetid på kai. Til tider har det gjeve lange køar på sambandet», heiter det.

På sambandet Krokeide-Hufthamar har det også vore vesentleg fleire driftsavvik i 2024 enn i 2023, og særleg i sommar. Dette skuldast både tekniske feil med ferja og utfordringar med rekruttering og bemanning.

Lovpålagt ferieavvikling

Når det gjeld Gjermundshamn-Varaldsøy-Årsnes, vedgår fylket at det var til dels store problem (eller «utfordringar», som dei skriv) i sommar, noko som gav mange innstilte avgangar. «Det heng i hovudsak saman med bemanning», vert det slege fast. Fleire årsaker skal liggja til grunn.

«Ferjenæringa har, også på nasjonalt nivå, vanskar med å rekruttera tilstrekkeleg mannskap, særleg på maskinsida. Denne underliggjande utfordringa har vorte forsterka på grunn av lovpålagt ferieavvikling, då mannskap ikkje har kunna gå ekstravakter som følgje av ferieuttak. Dette har mellom anna hatt negative innverknad på sambandet til og frå Varaldsøy», opplyser avdelingsdirektøren.

I tillegg blir det nemnt at innskjerping av dispensasjonar frå kviletidsreglane frå Sjøfartsdirektoratet si side, har ført til at mannskap som ikkje er på vakt ikkje kan gå ekstravakter ved vakansar og sjukefråvær.

I svaret kjem det elles fram at til og med juli i år er det samla trekket knytt til manglande regularitet på 7 millionar kroner. Kostnaden for reiarlaga er høgare enn dette, då dei også må betala for reserveferje og ekstramannskap. For enkelte samband er det kontakt mellom Skyss og operatørane på vekebasis.

Kanselleringar

I ein tabell som er lagt ved svarnotatet, kjem følgjande tal fram for perioden april-juli 2024:

Gjermundshamn-Varaldsøy-Årsnes:

Planlagde avgangar: 9069

Kansellerte avgangar: 226

Ranavik-Skjersholmane:

Planlagde avgangar: 4576

Kansellerte avgangar: 20

Utåker-Matre-Skånevik:

Planlagde avgangar: 4180

Kansellerte avgangar: 9

Fjelbergruta:

Planlagde avgangar: 3787

Kansellerte avgangar: 9

Jondal-Tørvikbygd:

Planlagde avgangar: 4236

Kansellerte avgangar: 24