Får éin million til å førebu kyrkjevøling

Kyrkjeleg fellesråd i Kvinnherad har søkt Kyrkjebevaringsfondet om støtte til eit forprosjekt rehabilitering av dei to middelalderkyrkjene på Ænes og i Rosendal. Søknaden har gitt utteljing på den millionen det vart søkt om, men det er berre lommerusk i forhold til det heile vølinga vil kosta. Kyrkjeverje Torstein Aarthun veit ikkje eksakt, men trur rundt 30 millionar kroner. Kyrkjetenar Helge Furdal veit like lite eksakt som Aarthun, men heiser likevel anslaget endå høgare.

Tak, dørar og vindauge

– Noko av det som tidlegare var Opplysningsvesenets fond skal brukast til rehabilitering av kyrkjebygga i landet. Då Kjersti Toppe var i Kvinnherad i 2022, så var det eit startskot på det, rekapitulerte Aartuhun i samband med at løyvinga vart offentleg.

Riksantikvaren kjente si vitjingstid då Kyrkjebevaringsfondet blei etablert, og han stilte med midlar til blant anna tilstandsvurdering av våre middelalderkyrkjer. Kyrkjeleg fellesråd i Kvinnherad søkte, og fekk midlar til å få gjort tilstandsvurderinga

– Akasia gjorde ein grundig tilstandsvurdering på begge kyrkjene våre. I hovudsak er det ganske likt at det er vindauge, dørar og tak som er dei store utfordringane på begge kyrkjene. Det gir jo også tilstandsanalysen ein veldig klar peikepinn på, fortalte kyrkjeverje Torstein Aarthun då han og kyrkjetenar Helge Furdal møtte pressa, saman med Thea Vaage (Ap) og Stein Olav Ølvestveit (Sp), som representerte regjeringspartia.

I sommar lyste Barne- og familiedepartementet ut midlar til videre prosjekt, og kyrkjeleg fellesråd sendte inn søknader på begge kyrkjene.

– Me definerte tilstandsanalysen som var gjort som eit overordna forprosjekt, og så gjekk me direkte på søknad om eit særskilt forprosjekt som har fokus på nettopp tak, vindauge og dørar, opplyste Aarthun.

Kva, korleis og kor mykje?

Tanken er at forprosjektet skal finna ut av kva som må gjerast, korleis, kva kompetanse det treng, kostnad og tidsperspektiv, samt prioriteringsrekkefølge. I realiteten blei tilstandsanalysen om lag som eit anbodsgrunnlag å rekna.

– I framhaldet vil det vera mogeleg å søkja på hovudprosjekt, som då er prosjekt med relativt stor grad av kommunal medfinansiering, utdjupte Aarthun.

I starten hadde fondet lagt opp til liten grad av finansiering, og at det var kommunane som fekk den store rekninga.

– Men der var både kommunen og fellesrådet veldig tydelege i vår uttale på at dette måtte endrast på, om ein skulle ha tru på å få kommunane med på det. 40 prosent dekning frå fondet og 60 prosent frå kommunen, om eg skal gissa. Men det er kommunen som må gjera vurderinga, la Aarthun til.

Av 103 søkjarar var det 44 prosjekt som fekk støtte. To av dei altså i Kvinnherad.

– Og så var det 100 prosent utstilling på begge søknader, påpeika Vaage.

Kvinnherad har fått 500.000 kroner på kvar av dei to kyrkjene. Dei går til å laga kravspesifikasjonen til konsulentar som er i stand til å gjera ein sånn jobb som dette.

– Det er ikkje slik at me kan gå på bygda her og finna fagfolk som kan gjera jobben, men når du har to kyrkjer som er så nær kvarandre, så er det kanskje lettare enn når du har éi. Ein får eitt større prosjekt i staden for to middels. Me står på trappene allereie, og går rett på det særskilte forprosjektet, sa Aarthun.

30 millionar eller meir

Det er regjeringa som syt for at det blir pengar til å prioritera til dette.

– Det er jo eit fond, og dette skal jo forhåpentlegvis koma meir derifrå. Når ein er komen med i det allereie på første søknaden, så ligg me bra an i løypa til å klare å få tak i enda meir, trudde Ølvestveit.

– Fondet har sagt at no skal me først prioritera middelalderkyrkjer. Det jo derfor me er så spissa i forhold til disse to kyrkjene, for det blir jo dyrt å restaurere kyrkjer. Det er ingen tvil om. Det er nødvendig at staten går inn og hjelper, sa ein tydeleg kyrkjeverje.

– Eg meiner at bygg som denne og Ænes-kyrkja ikkje burde vore eit anleggjande for verken fellesrådet eller kommunen. Eg meiner det er så spesielt at det treng spesiell kompetanse, og det treng også ei lik finansiering, uavhengig om du er ein rik eller fattig kommune, la han til.

– Eg veit ikkje kva sluttrekninga blir, men kanskje 30 millionar på våre to. Kanskje meir. Men når me snakkar om middelalderkyrkjer og restaureringsarbeid, er det krav frå styresmaktene til korleis det skal skje. Kanskje må ein sørover i Europa for å finna kompetansen til å ta desse gamle kyrkjene.

Ein reknar med at begge kyrkjene blei bygde rundt 1200-1250. Ænes kyrkje er noko eldre enn Kvinnherad kyrkje.

– Er du så «uheldig» at du har fått ei slik kyrkje i kommunen din som vil påføre deg mykje ekstrautgifter, det blir litt feil. Denne og Ænes kyrkje har ein nasjonal verdi, slå kyrkjeverja fast og peikte på kyrkja i Rosendal.

– Eg trur det må mykje inn over statsbudsjettet for dette. Alle partia må jobba opp mot sine grupper på Stortinget, og samla støtte til dette. Vedlikehaldet er viktig og det kostar, men det er endå dyrare å ikkje vedlikehalda, meinte Vaage.