Ellinor (54) har levd med angst heile livet

Det er ein tidleg føremiddag på Møteplassen Aksen. Dette er, og har vore Ellinor si trygge hamn i mange år. Ho finn seg ein godstol, og for anledningen lar ho strikkepinnane få kvila. Ho fortel at ho har gru-gleda seg til denne dagen. Ikkje for praten sin del, for det likar ho, men for å riva opp i gamle sår og ikkje minst, bli fotografert.

Ellinor er født 4.desember 1967, og er ein ekta bergensar. Ho gjekk både barne-og ungdomsskule i Bergen, og flytta fyrst til Husnes for tolv år sidan. Livet har vore tøft for Ellinor, heilt frå ho var lita jente, og fram til der ho er i dag.

Tidlege arr

Som lita var ho ei glad, leiken og rastlaus jente, men også redd og sjenert. Då ho var seks år gamal, vart ho plassert på barneheimen Jacob R Olsen i Bergen. Faren hadde då reist i frå dei, og mora klarte ikkje lenger ansvaret åleine. Livet tok ein ny retning, og eit lite barnesinn fekk tidlege arr.

– Eg og mine tre søstrer budde på barneheimen saman den fyrste tida. Det var trygt og godt å ha dei der, og overgangen blei difor ikkje så stor. Me hadde jo kvarandre. Men, ikkje lengje etter fekk dei tilbod om fosterheim. Då var det berre meg att. Eg følte meg åleine, redd og sårbar. Eg mista tryggleiken og det aller viktigaste for meg, eg mista storesøstera mi. Ho var to år eldre enn meg, og var den som tok ansvar for oss søsken. Ho var den eg hadde lent meg på og var avhengig av, og eg vart knust då ho for i frå meg, fortel Ellinor.

Åra på barneheimen var vonde og vanskelege.

– Det var sjølvsagt nokre dagar som var betre enn andre, men det forandra seg ofte når det kom nye born inn. Det var vanskeleg å få venner, då ikkje alle blei verande like lengje. Eg hadde aldri nokon eg kunne stola på der, eller snakka med. Det var aldri nokon som spurde korleis eg hadde det.

Ville ikkje attende

Ellinor kan hugsa spesielt ei hending frå barneheimen.

– Ein kveld var det fleire av ungdommane som gjorde hærverk inne på barneheimen. Nokre av dei var påverka av narkotika. Då den sovande nattevakta vakna, vart alle kasta på dør, med busspengar til berre ein veg. Eg var ei lita jente på sjølvstyr i Bergen, fastslår ho med ei irritert stemme.

Etter denne hendinga sa Ellinor til seg sjølv, og alle rundt seg, at ho aldri ville attende. Likevel hadde ho ikkje noko val. Ho fortel at då ho fekk servert mat ho ikkje likte eller klarte å eta opp, vart den satt fram igjen om kvelden. Fekk du den ikkje i deg då heller, vart den i verste fall satt fram igjen til frukost.

– Tysdag og torsdag spurde eg alltid om å få henta middagen. Då var det fiskekaker, min yndlingsrett. Eg åt heile vegen opp frå kjøkenet. Hendingane rundt mat har gjort til at eg er svært kresen i matvegen den dag i dag, fortel ho.

Redninga til Ellinor vart spedborna i fyrste etasje på barneheimen.

– Her kunne eg visa omsorg og ta vare på nokon. Akkurat slik storesøstera mi gjorde med meg, smiler ho.

Det same gjaldt på barneskulen.

– Eg skulle alltid forsvara dei som var svakare enn meg. Difor hamna eg ofte i klammeri, og var eit lett mobbeoffer. Eg var jo trass alt eit barneheimsbarn. Eg tenkte likevel at mobbinga aldri skulle få knekka meg.

Ellinor vart buande på barneheimen i Bergen til ho var 13 år.

Limet i familien

Ellinor snakkar varmt om mormora si. Ho tok ansvar så godt ho kunne, og var ein viktig vaksenperson.

– Eg var ofte på besøk hos ho i helgane. Det var mormor som feira bursdagar, heldt familiemiddagar og konfirmasjonar. Ho var limet i familien, fortel ho.

Kontakt med mor si har Ellinor også alltid hatt.

– Eg har aldri vore bitter på mamma. Ho var ofte på besøk hos mormor då eg var der. Kvar sommar var eg med ho på ferie ei veke. Dette heldt mormor hemmeleg for sosialkontoret, avslører ho.

Som lita jente var Ellinor stille, sjenert og redd for alt og alle. Dette fortsette inn i tenåra. Kvardagen vart likevel betre då ho begynte på skule på Stord. Her gjekk ho 8.9. og 10. klasse.

– Eg bestemde meg for at den stille, redde jenta skulle forandra seg. Eg fekk venner og vart mykje meir utåtvent, fortel ho.

Det aller beste året i Ellinor sitt liv er likevel året ho gjekk på folkehøgskule på Bømlo.

– Her blei eg vaksen. Ein følte at lærarane passa på, det var reglar, men eg var fri.

Angst

Etter året på folkehøgskule flytta Ellinor tilbake til Bergen. Ho ville bli kokk, men våga ikkje begynne på utdanninga. Det var diverre mykje ho ikkje våga, mykje ho var redd for. Ho var avhengig av andre for å ta buss og gå på butikken.

– Eg måtte venta til neste buss om det var mange folk, og sat det folk bak meg, gjekk eg ikkje av før dei. Det kunne bli mykje venting, og lange bussturar. Det var enklare å gå, fortel ho og held fram:

– Det var ingen som fortalde meg at det var angst. Eg var konstant redd. Den kom utan forvarsel og eg fekk fysisk ubehag. Eg kunne stå på butikken og føle tak og vegger koma i mot meg. Eg trudde eg var sjuk, i form av feber eller omgangssjuka. Eg sleppte alt eg hadde i hendene og sprang ut, fortel Ellinor med ei oppgidd stemme.

Ellinor var 28 år då ho fekk diagnosen. På denne tida hadde ho to born. Mest sannsynleg hadde ho hatt angst « i alle år». Angsten slo ut i beskjedenheit, ho våga ingenting åleine. I tillegg har ho hatt ein barndom og oppvekst som har bydd på store utfordringar og påkjenningar.

– Ut frå statistikken skulle eg lege i rennesteinane for lengje sidan. Eg var omgitt av alkohol, narkotika og dårleg miljø. Eg vaks opp på barneheim, vart mobba og var konstant redd, fortel ho.

Sta som eit esel

Ho meiner vidare at det er lett å skulda på barndommen om noko går galt.

– Ein vel sjølv kva liv ein vil leva. Du har ein eigen vilje, men klart det er nokon som er svakare enn andre. Eg er sta som eit esel, og har brukt den sterke viljen min til å stå oppreist, seier ho med eit smil.

Ellinor fortel at ho aldri har blitt tilbydt eller pressa til noko som helst. Det meiner ho kanskje er annleis i dag.

– Eg brukte mykje tid i Nygårdsparken blant dei narkomane, men følte berre eg vert passa på og gitt omsorg.

Ellinor fekk etterkvart tre barn, to gutar og ei jente. Ho hugsar spesielt godt ein hending medan ho gjekk gravid med han fyrste.

– Eg vart kalla inn på sosialkontoret, som det heitte den gong. Det sat fire menn rundt eit bord, og dei lurte på kva plan eg hadde for barnet. Eg var som sagt ei som ikkje sa noko i forsamlingar, men då slo eg neven i bordet og sa:

Då Ellinor fekk diagnosen angst, starta samstundes fleire år med ulike behandlingsformer og medisinering. Ho har gått til psykolog på Betanien i Bergen, hatt tallause timar hos fastlegar, tre år med gruppeterapi, dagavdelingar. Lista er lang.

– Eg har til og med malt angsten min. Eg som verken kan mala eller teikna, ler ho.

Er det noko Ellinor har, så er det sjølvironi og humor. Ein kan heldigvis koma langt med det. Ho valte tidleg å vera ærleg med borna sine om angsten.

– Eg brukte ordet redd når eg snakka om det.

Ho hugsar då ho hadde vore på behandling to gonger, og kom heim og spurde sonen om han kunne følgja ho på butikken.

– Du mamma, skulle ikkje dei damene hjelpa deg då? Jo Remi, det tar berre litt tid, svara eg.

Guten håpa nok at det skulle gå snart over. Livet deira har vore prega av Ellinor sin angst. Dei har stilt opp og hjelpt så godt som råd er. I tillegg har Ellinor pressa seg, og teke ansvar for dei tre borna åleine. Ho har prøvd seg i ulike jobbar, pressa seg i ulike situasjonar, vore sliten og kjent på det som har vore vondt.

– Hadde eg teke i mot angsten, hadde eg sete inne heile tida, fortel ho.

Livsvilje

For 12 år sidan valte Ellinor og dottera å flytta til Husnes. Då var dei to eldste flytta ut.

– Eg følte Bergen vaks meg over hovudet. Følte eg måtte vekk og ha ro. Eg hadde jo budd både på Stord og Bømlo, og følte ikkje Husnes var framand, seier ho og ler.

Det blei lagt til rette for samtalar med psykisk helsearbeidar på Husnes. Dette tilbodet nyttar ho seg av enda.

– Samtalar, støtte og turar. Det har vore godt, og til stor hjelp, fortel ho.

Ellinor har alltid vore ei ærleg og likefram dame. Ho har kjempa for dei svake og gitt omsorg til dei rundt seg. Ho har ein vilje og eit pågangsmot som dei fleste beundrar, og kanskje misunna. Livsvilje har vore særleg viktig for Ellinor dei siste fire åra. I 2017 fekk ho livmorhalskreft.

– Eg tok det med fatning då legen fortalde det. Men då eg skulle fortelja det til ungane, braut eg saman, fortel ho.

Dei kunne ikkje operere, men det har gått litt tilbake under behandlinga. På grunn av strålinga gjekk det hol både på urinveggen, og tarmen. Ho har kateter både her og der, og må leve med både det og kreften.

– Klart eg har dagar der eg er sliten, uroleg og redd. Men det går over, for eg bestemmer meg for det. Eg skal kjempa med nebb og klør. Staheita og humoren min kjem godt med, seier ho med eit smil om munnen. '

For ei dame!

Møteplassen aksen

I 2019 fekk Ellinor tre barnebarn på eit år og ni dagar. Tre jenter som gir mykje energi og livsglede. Tre jenter som alle ropar på mormor og farmor. Tre jenter som kjenner at dei blir gitt omsorg og kjærleik. For slik er Ellinor.

I tillegg til familien og støtta dei gir ho, er Ellinor svært takksam for tilbodet ho har på Møteplassen Aksen. Denne staden har ho nytta seg av i 11 år.

– Den har betydd alt for meg, og gjer det framleis. Det er vanskeleg å komma i kontakt med folk her, og då er ein slik møteplass heilt super.

Tidlegare i vår starta Ellinor strikkebutikk saman med to andre brukarar av Aksen. Dei er svært interessert i garn og tryllar fram dei flottaste plagg.

– Eg elskar å strikka, og har lengje hatt lyst å starta strikkebutikk, fortel ho.

Nå er butikken å finna i kjellaren til Ellinor i Kolavegen.

– Det har vore roleg i sommar, men me vonar at det tar seg opp nå når hausten kjem. Tilbakemeldingane er iallefall gode, kan ho fortelja.

Be om hjelp

Ellinor sitt råd til andre med utfordringar som angst og depresjon, er å seia det høgt.

– Angst er mykje vanskeligare å bera om den skal haldast skjult. Fortel andre om det. Våg å be om hjelp, ta i mot hjelp, seier ho med ei bestemt stemme.

Angst råkar mange, langt fleire enn me trur. Folk kan oppleva det ulikt, og i ulik grad. Om du kjenner på det, la nokre av Ellinor sine ord eller erfaringar hjelpa deg eller vera ei trøyst. Ein er ikkje åleine, og ein har eit val om korleis ein ynskjer å leva livet sitt. Ellinor hadde nok delt litt av staheita si med akkurat deg om ho kunne, raus som ho er.

Stunda er over, og eg er blitt godt kjend med ei fantastisk dame. Ellinor reiser seg frå godstolen og veit at fotograferinga står att.

Det er nok ein bøyg å passera. Som du ser av bileta, tok ho også dette på strak arm.

Det er gratis å ringja Hjelpetelefonen på telefonnummer 116 123.