Eigenbetalinga ved institusjonane: – Noko gale med systemet

Då minstepensjonistane sigra i lønsoppgjeret i fjor sommar, fekk dei i underkant 6.000 kroner meir i pensjon i månaden. For Marit Sofie Lea, som bur på institusjon, betyr lønsauken at ho får ei pensjonsinntekt som aukar frå 187.800 kroner i året til 257.016 kroner.

Som ein konsekvens av høgare inntekt, måtte eigenbetalinga for å bu på Rosendalstunet justerast. Den blei justert opp med meir enn pensjonen vart auka.

Opp til 85% av inntekta

Då Marit Sofie Lea hadde 15.650 kroner i pensjon i månaden, betalte ho 10.446 i månaden for opphaldet på Rosendalstunet. Då pensjonen og andre ytingar auka med 5768 i månaden, måtte ho betala 6183 meir i månaden for opphaldet. No er pensjonen og ytingane blitt så høge at ho må betala skatt av dei. Det kan igjen påverka denne betalinga, men det er ein tregleik i det systemet.

– Viss dette er rett, så er det noko hakkande gale med systemet, seier Per Myklebust.

79-åringen er gift med jamgamle Marit Sofie Lea. Ho har sidan i fjor vår budd på Rosendalstunet. Når ein bur på institusjon, er det reglar for kor mykje av inntekta di kommunen kan krevja. Utgangspunktet er dette:

• Først er det eit fribeløp på 9400 kroner

• Deretter betaler ein 75% av alt opp til 1G

• Deretter betaler ein 85% av alt over 1G

1G (grunnbeløpet i folketrygda) er for tida 111.477 kroner.

I tillegg kjem det fleire faktorar som kan spela inn, men det er eit heilt studium å få oversikta på alt som kan påverka i ulike retningar.

– Rekna som einslege

Grenda har snakka med konsulent på økonomi i Kvinnherad kommune Vibeke Skåla.

– Me kan berre uttala oss generelt om berekninga av vederlag for opphald i institusjon, presiserer ho.

– Når ein av ektefellane flyttar på institusjon og får langtidsplass, reknar Nav om trygda. Ektefellane blir då kvar for seg rekna som einslege. Det kan då føra til høgare utbetaling frå NAV, som igjen fører til auka eigenbetaling. Frådrag for heimebuande ektefelle vil vera avhengig av inntekta til den heimebuande. I nokre tilfelle er inntekta så høg at det ikkje blir frådrag, forklarer Skåla til Grenda.

Marit Sofie Lea flytta inn på Rosendalstunet i mai/juni i fjor.

– Ho var heime i fleire år før ho vart så dårleg at ho ikkje kunne bu her lenger, fortel Per.

– Ho er 79 no. På 75-årsdagen låg ho heime og var lite aktiv. Det byrja tidleg, men ho var oppegåande ei stund etterpå. Så vart det valdsamt utover i 2023, og eg måtte seia stopp på eit eller anna tidspunkt, eller så hadde eg sjølv måtta leggja meg inn, legg han til.

Parkinson

Lea er råka av Parkinson, og demens er ein av følgjene av Parkinson.

– Då går det berre éin veg. No er snakking eit problem. Ho snakkar lågt, eg høyrer dårleg, og det i lag er ein dårleg kombinasjon. Ho har problem med å finna orda. Skjelvingane frå Parkinson slår ut i smerte, og ho har smerter i heile kroppen. Ho er bra når ho nett har fått medisinen, og så blir det dårlegare fram mot då ho skal få ny dose, seier Myklebust, som er inne hos Marit Sofie på Rosendalstunet kvar dag.

Uansett endar Marit Sofie Lea opp med å få mindre til bruk på seg sjølv og garden ho framleis eig.

– Viss dette er rett, så er det noko veldig gale med systemet. Ho er framleis minstepensjonist. Ho hadde meir igjen før ho fekk lønsauke. Det er det som er verkar så gale for meg. Å sitja att med mindre, etter du har fått meir i løn? Det får eg ikkje til å rima, sluttar Per Myklebust.