Dette meiner eigarane om Ænes Inkubator

Ænes Inkubator skal ta laksen heile vegen frå egg til smolt som er klar for livet i fjorden. Kapasiteten er på 3,6 millionar egg inn på ein gong, før fisken steg for steg endar i ein livleg laks i ein storleik mellom 200 og 500 gram – kanskje større enn det også, alt kor langt inn i framtida ein skal kikka.

No i starten av inkubatoren sitt virke, er det førstnemnde storleik dei byrjar med. I enden av produksjonslinja har dei lov til å ta ut 3000 tonn laks. I praksis betyr det 1000 tonn fisk til kvar av eigarane Linga Laks, Eide Fjordbruk og Tombre Gruppa.

Dette er fisk som i fjorden skal veksa seg frå dei nemnde storleikane, til over fem kilo tung fisk.

– Viktigaste råvara vår

Arbeidet med inkubatoren går langt tilbake, og er utan tvil eit stort løft alle dei tre eigarane.

– Det er den aller største enkeltinvesteringa me nokon gong har gjort, seier Linga Laks-sjef Erlend Haugarvoll.

– Dette er eit viktig prosjekt for oss, for det handlar om den viktigaste råvara vår når me held på med fisk. Har me ikkje smolt, så har me ingenting anna. Dette er føresetnaden for drifta vår, og for at me skal ha noko som skal fôra opp til å bli fisk me kan selja. Her skal me sikra kvaliteten på råvara vår, seier Haugarvoll til Grenda.

Fisken skal etterpå flyttast til deira lokalitetar i Hardangerfjorden, Sunnhordland og Norhordland.

– Me har halde på med dette prosjektet sidan 2014, og brukte faktisk nokre år før det også på å finna rette plassen. Det er fleire føresetnader som må vera på plass. Ein må ha vatn tilgjengeleg, nærleik til sjø og vera næringsareal. Det gjekk tre-fire år på å regulera arealet og få rette godkjenningar, og lang tid med prosjektering. Det kjem til å gå eitt år til før anlegget leverer fisk, så ein ser her på eit løp på over ni år totalt, oppsummer Haugarvoll om styrer konsernet som leverer 11-12.000 tonn laks i året.

Kortar ned tida i sjøen

Håkon Tombre styrer Tombre Gruppa. Dei har arnestad frå Hålandsdalen, men ekspanderte til Kvam, og har mellom anna lokalitet på Varaldsøy.

– Me vart tilbodne å kjøpa oss inn i anlegget i 2019. Det var naturleg for oss å inngå samarbeid med dei andre eigarane, som er selskap me har jobba lenge med tidlegare. Me har mellom anna drive slakteri i Strandebarm saman med Linga Laks sidan 1987, påpeiker eigar og gründer Håkon Tombre.

Han melder at dei var både smigra og glade over å bli spurd om å vera med.

– Sjølvsagt rekna me på det, og føler oss trygge på å gå inn i dette prosjektet. Å få større smolt vil korta inn tida på driftsfasen i sjøen, og på sikt gjera oss meir berekraftige. Kortare tid i sjøen fører til kortare eksponering for lakselus. Ved å gå inn her gjer me eit grep på setjefisken, og får kvalitetssmolt herifrå, som vonleg gjev oss sterkare og friskare fisk i sjøen, seier Tombre.

200 grams smolt er veldig lett oppnåeleg her, seier eigarane. Ønskedraumen er smolt opp i mellom 500 og 750 gram, sjølv om dei ikkje trur dei får dei første to åra.

– Smolt på 500 gram er truleg ute av fjorden som ein 5-5,5 kg laks i løpet av tolv månader, kanskje på så kort som ti månader. Halvkiloet her kortar truleg inn tida i sjøen med fire-fem månader, seier Tombre.

Seige prosessar

Sondre Eide i Eide Fjordbruk var nøgd med merkedagen då grunnsteinen vart lagt ned, men kanskje ikkje like villig til å slå om seg med godorda som dei andre eigarane.

– Eg er ikkje happy før eg får fisken og ser korleis han yt. Det er lenge til me veit korleis dette går, og det står framleis mykje arbeid føre Ænes Inkubator før alt er på plass. Me er i eit langt løp, det er seige prosessar dette. Det går nok eit år før me får dei første fiskane ut til oss, seier Eide.

– Har ting gått som dei skal?

– Ting går vel aldri som dei skal, men dei har ikkje gått så gale at det har gått ut over noko, ler han.

– Me er om lag der me skal vera i høve planen vår. Eg trur dette blir eit anlegg som må utviklast og byggjast på, og det er mellom anna plass til ein hall til ved sjøen, påpeikar Eide Fjordbruk-sjefen.