47 år i teneste for barnets beste

Ho veit kva ho snakkar om, og når du nærmar deg 70 år, har 47 års yrkesaktivitet innan faget ditt og har nedteljing til siste arbeidsdag, då har du fortent retten til å seia det du meiner om det du driv med. Alt dette er tilfelle for Bente Haugen, eit kjent fjes for fleire generasjonar oppveksande slekter.

– Du er forelderen til dette barnet. Du er ikkje bestevennen, oppsummerer ho grovt.

Heldig

Bente Haugen vart fødd i Ålvik i Kvam i slutten av november 1951. 23 år seinare var ho ferdig utdanna førskulelærar frå Barnevernsskulen i Bergen. No er ho på oppløpssida av yrkeskarrieren.

– Eg gir meg 16. juli, for då er barnehageåret over. Viss eg skulle byrja på nytt år i august med nye barn, og så skulle nokon andre inn i min stad seinare, så ville det blitt litt uroleg for barna, vurderer Bente.

Ho har stått lenger i yrket enn veldig mange andre.

– Eg har vore heldig med kollegaer, foreldre og barn undervegs. Eg har hatt god helse, energi og er glad i folk, påstår ho sjølv.

Ho er likevel snar med å balansera inntrykket, med å påpeika at alt ikkje alltid er rosenraudt.

– Det har vore nokre møte med foreldre og barn som har vore tunge no og då også, men det har også løyst seg med gode dosar respekt for å få progresjon. Det har vore gjennomført til barn beste. Det må vera ein enorm respekt i botn for å ta opp det me ser. Ofte har ting løyst seg, og me har hatt god kommunikasjon og gode relasjonar etter, meiner ho.

Det er neppe tilfeldig at ho opplever å ha god kommunikasjon med alle, det kan absolutt ha noko med hennar eigen måte å kommunisera på.

– Det er viktig med respekt, audmjuke og tydelegheit i kommunikasjonen. Me kjenner på noko eller har observert noko, og ber om eit samarbeid for å finna ut av det. Me ser ikkje etter problem, men er det noko, så seier me i frå, konstaterer Bente.

Sjølvgåande

47 år i yrket kan ha sendt ho gjennom ulike trendar og pedagogiske innfallsvinklar, men «til barns beste» består som viktig motto, mantra og leveregel for Bente.

– Dei skal bli rusta til å klara seg best mogeleg seinare i livet. Få verktøy å bruka, bli vane med å ha krav til seg og at me har forventningar til dei, for det veks dei på. At vala deira får konsekvensar. Viss du har ein iPhone og berre brukar han til å snakka i, så bruker du ikkje alle mogelegheitene. Viss du har eit barn du berre går til hende, så utnyttar du ikkje heile apparatet, illustrerer ho.

Ho ser helst at barna blir sjølvgåande og har progresjon.

– Det er barns beste å få utnytta ressursane sine, og ha vaksne som kan rettleia og gje utfordringar, og som støttar når konsekvensane er ubehagelege. Det du skal gjera heile livet, kan du like godt starta med med ein gong, slik at det blir automatisert. Kle av deg og kle på deg, ordna matboksen, rydda bordet etter deg. Det går lettare når du slepp å tenkja kvar gong du skal gjera noko.

– Har det som er «til barns beste» endra seg sidan 1974?

– Ja. Då skulle dei bli folk. No er dei fødd folk. Me ser på barn som eit menneske som er fødd med personlegdom og mogelegheiter. Me snakkar skikkeleg med dei, og bruker dei rette omgrepa. Det er hender og føter, ikkje «hånnane» og «fotane». Snakkar til dei som ein gjer med andre menneske. Alt har vore gjennom ei enorm utvikling, og eg har trivst med retninga ein har gått i, seier Haugen.

Ho har jobba i Kvinnherad kommune i 35 år når ho 16. juli tar med seg sine fargerike klede heim for siste gong.

– Det var då eg møtte Astri Måkestad i 1986 eg såg lyset. Ho stilte alltid spørsmål om «kvifor» ein gjorde ting på den måten, og fekk oss alltid vurdera rundt det me vart pålagt. Ikkje berre godta, men få svar på kvifor ein gjer det ein gjer, forklarer Bente.

Ho ser på dagens barnehage som bra, trass i mange krav til dokumentering.

– Slik er det i mange yrke. Dessutan har me brukarar – altså barna – som rapporterer direkte og ufiltrert heim om kva eg gjer og seier på jobb. Så eg må jo sørga for at dei rapporterer fint heim om meg, humrar ho.

Dokumentering på generell basis har ho forresten nokre tankar om.

– No om dagen er vaksne kanskje meir opptatte av å ta bilete, enn å vera i situasjonen. Det er noko me har jobba med her i barnehagen. Når me er på tur med barna, så er det éin som har ansvar for å ta bilete, så kan me andre konsentrera oss 100 prosent om å vera i situasjonen. «Det kjekke med å gå på tur er at dei vaksne er der», er noko me har fått høyra frå barna.

Når ein er i nærleiken av Bente Haugen, skjønar ein at godt humør er standardinnstillinga til kvinna. Dette er trass alt same person som fekk Erna Solberg til å svara på eit brev frå barnehagen der dei ønskte å få permanent sommartid i Omvikdalen, slik at dei fekk meir sol i vinterhalvåret.

– Dei vaksne si kommunikasjonsform er open, humoristisk, med kanskje litt sleivete kommentarar her og der. Humor og tull og tøys med barna er bra, meiner ho bestemt.

Det har likevel vore barn som ikkje har vore heilt på same bølgjelengd som Bente på det feltet.

– Eg har vore borti som «ikkje skjøna det», men då eg las at humor ikkje var medfødt, men kunne utviklast, så roa eg meg litt. For humor kan altså utviklast. Humor trur eg på, og det har redda meg fleire gonger, held ho fram.

– Kva tenkjer du om 100 prosent barnehagedekning?

– Det er bra viss barnehagen er god, og det er gode folk der. Barna er ganske små når dei byrjar å ha glede av å vera med andre barn.

Prospektkort

– Det blir tydelegare og tydelegare for meg at ein skal ha respekt for barna heilt frå starten av. Vaksne er vaksne, og foreldre skal vera foreldre. Det er mi plikt å vera slik. Eg har erfaring og veit meir enn barna. Barnet skal få lov til å visa frustrasjon, men eg toler å stå i det. Eit veldig enkelt eksempel er påkledning viss det er minusgrader ute. Du slepper ikkje ut i shorts og gummistøvlar, uansett kor mykje du har lyst til det.

– Er det overførbart til eldre barn?

– Tenåringar er jo hormonell, hårsåre bomber som er utruleg vanskelege å handtera. Det var vanskeleg då mine no vaksne døtrer var tenåringar, hadde eg ingen sjølvtillit på å vera mor.

Eg skal ikkje ha tenåringsdotter nummer tre i hus, smiler ho og viftar med neven for å visa at det ikkje er aktuelt.

– Einige om eit klokkeslett? Gjennomfør det. Ver den teite forelderen som følgjer opp. Eg har ikkje alltid klart å gjennomføra det, men fasiten for mine døtrer viser at det var det rette.

– Korleis har Kvinnherad vore for ei Kvam-jentene?

– Supert! Me kom frå flate mjøsbygder i 1986, og då eg runda Nes og såg Rosendal første gongen var eg selt. Eg møtte Astri Måkestad, som leia barnehagen på ein så flott måte, og ho opna dører mot andre.

Ho har for lengst snakka seg varm, og det er berre å henga med så godt ein klarer.

– Har du vore på Raufoss? spør ho, sidan ein nesten er på det temaet.

Du høyrer på måten ho seier «Raufoss» kva ho eigentleg tykkjer om åra dei budde der.

– Stasjonsby, nærast spyttar ho.

– Snø heile året. Det var kanskje ikkje Raufoss som var problemet, kanskje eg berre var ein vestlending på feil plass, seier Bente etter å ha krydra med ein dose sjølverkjenning.

– No kan eg jo gå heim og tenkja at eg bur i eit prospektkort. Stakkars dei som må flytta, sukkar ho.

Etter ti år i Omvikdalen har ho blitt kjent med rikeleg med nye folk i den bygda også. Bente Haugen utvidar gjerne horisontar, sin eigen så vel som andre sine.

Sjølv om ho med god margin har gjort seg fortent til pensjonisttilværet som ventar, så er det tydeleg at ho har meir å gje. Flammen brenn godt i ho, trass i at det er få dagar att til sluttdatoen hennar.

– Ha respekt for barna. Fyll på dei, det er så mykje godt i dei. Sjå på dei som oppegåande folk. Ikkje hald på med dill-dall. Tenk på den harddisken dei har fått, som kan fyllast på med alt mogeleg, sluttar Bente med stjerner i augo.

Ho er framleis i teneste for barnets beste.