Inviterte politikarane på gardsbesøk – fekk sjå kvardagen for vestlandsbonden
Framtida til bøndene og landbruket var tema når Vestland Bondelag inviterte politikarar med stortingsambisjonar til temadag på garden til Kjersti og Oddmund Hjelmeland.
– Me har invitert politikarane for å visa korleis ein typisk vestlandsbondegard er, og me håper å få vist korleis dei har det, sa nestleiar i Vestland Bondelag til Grenda då samlinga på Hjelmeland i Omvikdalen starta.
Ein månad før stortingsvalet var målet å gje potensielle folkevalde innsikt og kunnskap, og partia Raudt, SV, Arbeidarpartiet, Senterpartiet og Venstre stilte med interesserte listekandidatar.
82.000 liter
Kjersti Nygård Hjelmeland, som også er styremedlem i Vestland Bondelag, ønskte velkommen til gards.
– Me har gått ut av samdrift og inn i flor. Me har vore byggeklare på ny flor fram til kostnaden kjem på bordet, sa bonden med 82.000 liter mjølk i kvote.
Som Grenda tidlegare har omtala, må alle mjølkebønder leggja om til lausdriftsfjøs innan 2034. Men allereie innan 2024 må dei ha på plass eigne sjuke- og kalvebingar.
– Me har dyrka mark som gjer oss i stand til å auka, og me ynskjer å bygga, men kostnadane med ny flor og inntekta går ikkje i saman, påpeika ekteparet.
Utfordringa som politikarane fekk presentert av arrangørane var at av 1060 mjølkebruk i Vestland fylke, er over 700 bruk der kyrne står på bås. Alle dei skal altså vekk i løpet av 13 år.
– Me syns me er unge bønder som kan driva lenge. Sjuke- og kalvebingar første bøyg i 2024. Me kan ikkje laga mellombels løysing der, dei skal stå klare heile tida. Det er altså kroken på døra for oss om me ikkje gjer noko. Me likar dette, og ønsker dette for framtida, sa Kjersti om livet som bonde.
Både Kjersti og Oddmund har arbeid ved sida, begge i stillingar tilsvarande kring 60 prosent.
Bruket gav ei inntekt på i underkant av 400.000 kroner i fjor.
– Kva trengs?
Politikarane som møtte på Hjelmeland var ein kombinasjon av potensielle stortingskandidatar og lokalpolitikarar. Raudt stilte med 2. kandidat Terje Kolbotn, som truleg kjem på Stortinget om partiet kjem over sperregrensa, og Gaute Lund. SV mønstra gruppeleiar Hege Lægreid Røssland, Arbeidarpartiet hadde 2. kandidat Odd Harald Hovland og 4. kandidat Linda Merkestad, Senterpartiet hadde 3. kandidat Hans Inge Myrvold på plass, Venstre stilte med 3. kandidat Geir Angeltveit.
Blant spørsmåla dei fekk svar på, var at kalkylen på ny flor ligg på rundt 10 millionar kroner.
– Me i bondelaget eit ynskjer berekraftig jordbruk, uavhengig av storleik. Ikkje to bruk er like, me må leggja til rette for alle, sa Lars Peter Taule, organisasjonssjef Vestland Bondelag.
– Kva insentiv meiner de at me politikarar må ta i bruk, spurde Hege Legreid Røssland.
– Ein treng investeringsstøtte, og nivået må opp. No treng ein 3-4 millionar i starttilskot for å klara ei ombygging. og me vil ha vekk 2024-kravet, svarte Taule.
Han meinte også at det må følgja pengar med velferdsauken som dyra er pålagt å få.
– Eit større fokus på bonden på dei små bruka ville vore betre for å gje større dyrevelferd, argumentert.
– Kva er dykkar ønske? undra Kolbotn.
– Me ynskjer å byggja til å passa til arealet vårt, som er 25 til 30 kyr. Me må også kunna ha inntekt på det i tida etter ombygginga. Me må vita at me har råd til nye sko når ungane treng det, illustrerte ho etter at politikarane var losa rundt ei synfaring i bosfjøset.
Må følgja midlar med krav
Etter synfaringa i floren på Hjelmeland heldt temadagen fram i Dalheim med eit par korte føredrag og diskusjon.
Olav Myhr frå Vestland Bondelag nytta si taletid til å slå fast at god landbrukspolitikk er god distriktspolitikk, og understreka også at landbruket er opptatt av klima, og er av dei som mest merkar klimaendringane på kroppen.
– Det er 770 bruk båsbruk i Vestland, som i snitt produserer 96.000 liter mjølk. Lausdriftsbruka snittar på 330.000 liter mjølk, samanlikna han.
Jo Helge Sunde frå storfeprosjektet i Vestland fylke snakka meir om utfordringane overgangen til lausdriftsfjøs byr på, og var også innom at ein treng å heva inntektsgrunnlaget for bøndene.
– Ein må følgja krav og ønske frå styresmaktene opp med midlar. Me må i fellesskap løfta fram vestlandslandbruket. Informasjonen me har fått i dag må me ta innover oss, og eg ser kva parti som ikkje er her og ikkje får dette med seg, sa Hovland (Ap).
– Eg ser Sp og bondelaga har samanfallande tankar på dette feltet. Det er stor verdiskaping som er viktig å få fram her, det er ikkje berre eit spørsmål om subsidiar, meinte Hans Inge Myrvold.
– Me er litt tydelege no, for no er det alvor! påpeika Sp-politikar Marianne Nordhus, som denne dagen hadde på seg bondelagshatten.
– Dette er også ein klimapolitikk å ha stabil norsk matproduksjon. Me må gje dei insentiva som skal til for at de skal kunna halda oppe produksjonen, supplerte Røssland (SV).
Geir Angeltveit (V) hadde mellom anna bite seg merke i at Kjersti sa det er ikkje råd å kombinera bondeyrket med å få barn, fordi Nav-ordningar for bønder i svangerskap har vist seg vanskeleg å få til.
– Dette var nyttig, konkret og konstruktiv. Det er hjarteskjerande at de ikkje får ta skikkeleg del i dei velferdsgoda som alle andre har, det er uverdig. Dette må løftast opp og fram i alle mogelege høve, slutta Venstre-kandidaten.