– Visste du at det no er nesten umogeleg å vere homofil i Polen?

Pride er ei feiring av kjærleik og mangfald og ei markering av fridomen til å elske den ein vil. Men i feiringa ligg òg ei viktig påminning om kampen for rettar som LHBT-personar står og har stått i — ofte utan storsamfunnet på si side.

Eit alarmerande eksempel på myndigheiter og storsamfunn som aktivt jobbar mot mennesket sin grunnleggjande fridom, finn vi akkurat no i vårt europeiske nabolag. LHBT-personar mistar sin fridom og sine grunnleggjande menneskerettar i Tyrkia, Ungarn og Russland. Aller verst er det kanskje i Polen, der over 100 kommunar sidan 2018 har erklært seg som såkalla «homo- og transfrie soner».

Temaet for Pride i år er “internasjonalt fellesskap”. Eit høgst relevant fokus. Det våre kollegaer i polske humanistorganisasjonar fortel oss, er ekstremt skremmande og opprørande.

LHBT-frie soner er ikkje ein “gimmik”. 70 prosent av unge LHBT-personar i Polen seier i ei spørjeundersøking at dei har vurdert å ta sitt eige liv. 40 prosent seier at dei vurderer å flytte frå landet. New York Times fortel historia til Cezary Nieradko, ein 22 år gammal mann busett i Krasnik, ein av byane som erklærte seg «LHBT-fri». Han omtalar seg sjølv som den einaste i byen som er opent homofil. Etter at byen kalla seg «LHBT-fri» blei han nekta livsviktig hjartemedisin av det lokale apoteket, og han kunne ikkje gjere anna enn å flytte.

Saman med vår systerorganisasjon Kazimierz Lyszczynski Foundation lanserer vi difor i desse dagar kampanjen «Du treng ikkje hate», ein kampanje mot religiøst motivert hat. Kampanjen har allereie fått reaksjonar — både design og plassering har fleire gonger måtte endrast då samarbeidspartnarar fryktar politimelding etter paragraf 196 i straffelova — som forbyr det å fornærme religiøse kjensler. Men LHBT-frie soner er berre toppen av isfjellet.

Polske styresmakter sine tette band til den katolske kyrkja har over lengre tid danna grunnlaget for at tankefridom, ytringsfridom og fridomen til å elske den ein vil vert sett under stadig større press. Kvinner har heilt mista retten til å bestemme over eigen kropp etter at Polen i fjor innførte eit så godt som totalforbod mot abort. Grunnleggjande menneskerettar vert av sentrale politikarar kalla «LHBT-ideologi», og sett opp mot såkalla «tradisjonelle familieverdiar».

Det vert altså skapt eit ugreitt fiendebilete av «vestlege verdiar». Gjennom retorikken “oss mot dei” freistar høgreradikale populistar å utdefinere sine meiningsmotstandarar — og i det gjennomgåande konservative Polen har dei mange med seg. På denne måten krympar rommet for politisk meiningsutveksling. Samstundes mistar minoritetar fridom og verdigheit og mange lev no med ein konstant trussel om vald.

Som humanistar kjempar vi for likeverd og likestilling, uavhengig av kjønn, seksuell orientering, bakgrunn eller livssyn. Av den grunn er vi djupt bekymra over utviklinga der ytre høgre finn saman med konservative religiøse krefter, oppnår politisk makt og brukar den makta til å avgrense og forby ting dei ikkje likar.

Vi ropar varsku om denne utviklinga no og oppmodar Kvinnherad kommune til å vise tydeleg støtte til Pride i år—fordi vi veit at hat, det drep. Og hat er vi er heller ikkje immune mot her heime.

Gaute Lund

Human-Etisk Forbund, Kvinnherad