Uttale om nybygg Valen Skule: – No har dette kokt lenge nok

Etter mange år med kampar, diskusjonar og «att-og-fram», var det ein gledeleg dag 24. mars 2022 då ein tilsynelatande kunne setje strek for diskusjonen om Valen og Skarveland skule. Men når ein no les vedtaket frå 20. juni saman med kommunedirektøren og økonomisjefen sine framlegg for økonomiplanen 2025-2028, er det med ei stor uro for kva som faktisk er i ferd med å skje.

Ei kort oppsummering: I 2022 blei det vedteke av det skulle byggast ny skule for krinsane Valen, Sandvoll og Utåker, og det var noko alle partar var tilfreds med og såg fram til. Denne skulle stå ferdig til skuleåret 2027/28, sto det i vedtaket. Men etter to år med ingen framgang, var det uro i FAU om kor vidt dette var realistisk, eller kor vidt dette kom til bli ei sak der prosessen skulle trenerast ut i intet over tid.

Diverre syner vedtaket frå 20. juni 2024 at kanskje uroa har heimel i sanning. For no er «ny skule» plutseleg endra til «rehabilitering, eventuelt nybygg». Men det som verre er, er at i framlegg til økonomiplan er budsjettet for denne prosessen halvert med eit pennestrøk frå 150 millionar til 75 millionar, og «nybygg» er no heilt vekke. Dette er heldigvis ikkje vedteke av kommunestyret, og FAU ved Valen og Skarveland håpar innstendig at ein ser at dette er å gå baklengs inn i framtida.

Utfordringar

På eit halvt år i kommunehuset har altså Valen skule gått i frå «nybygg, ferdig 2027/28» til «rehabilitering, ferdig 2028» - og det med halvert budsjett i siste forslag. Er dette rett og rimeleg? Når skular, FAU og føresette har vore med på denne prosessen dei siste ti åra, har det vore med lovnad om ein ny skule som skal samle krinsane – ikkje eit forhasta klattverksarbeid til halv pris. Veit eigentleg dei ansvarlege i denne prosessen kva som er i ferd med å skje?

Det er mykje bra som kan seiast om Valen skule. Skulen ligg sentralt til med god tilkomst frå begge retningar, og det er eit stort, trygt uteområde som samlar elevane til leik og hygge. Det er kort gangavstand, eigen busshaldeplass og tett tilknyting til Valesamfunnet. Men skulen har sjølvsagt sine utfordringar. For det første er skulen av dei eldste som er i drift i kommunen, med størsteparten av skulen bygd då besteforeldra til dagens elevar gjekk der. Om ein ikkje tar med dei to romma som blei utbetra i fjor, er den «nyaste» delen av skulen snart tretti år gammal, og prega av dette. Romma er små, bygget er teknisk utdatert og moderne standardar blir ikkje oppfylt.

For liten

Ein av dei største utfordringane, om ikkje den største, er nettopp arealet. Skulen er for liten, eit problem som har eksistert i mange år, og som på ingen måte blir enklare no som samanslåinga er vedteken å skje frå hausten av. At ein då vel å gå bort frå vedtaket om nybygg for å drive rehabilitering er ei urovekkande fallitterklæring som verkar lite gjennomtenkt. Ein kvadratmeter blir ikkje større av å bli rehabilitert, så enkelt er det. Skal ein få bukt med arealutfordringane på skulen må det byggast nytt anten heilt eller delvis, slik at ein kan romme både dagens elevar og alle dei som no kjem til frå Sandvoll og Utåker frå hausten 2025. Skal Valen skule ta inn det aukande elevtalet må det meir areal til – ikkje berre nymalte veggar på det som allereie er.

Og det fører oss til eit like så viktig punkt: Utvikling og framtid. Valen skule er i 2024 ein av dei einaste skulane i regionen som har aukande elevtal – i ei tid der nærast heile landet opplever det motsette. Elevtalet aukar fordi Valen skule og Valesamfunnet leverer ein tryggleik og omsorg som familiar søkjer til. Folk flytter til Valen frå heile regionen, eller sendar ungane sine til Valen frå nabobygdene. Skulen er attraktiv og i vekst. Skal takka for dette då vere at lovnadane om ny skule – som dei føresette har basert heile si velvilje til prosjektet og samanslåinga på - blir erstatta med ei diffus rehabilitering, samstundes som budsjettet ein er lova til dette blir halvert?

Då er det freistande å spørje kor vidt kommunen sine mål om å ha folkeauke til 2050 er eit spel for galleriet, når ein av skulane og bygdene som bidrar mest til dette blir løna med løftebrot etter løftebrot.

Brakker

Men korleis skal me løyse dette då? I framlegget kjem det fram at kommunedirektøren ynskjer «gode, kostnadseffektive løysingar» som skal trygge både økonomi og framtid. Så her er eit par konkrete forslag:

1.Medan oppstarten av den nye skulen pågår kan ein lett få plass til brakker i «sentrum» av skulegarden. Her kan det lett leggjast til rette for ekstra rom medan planleggingsarbeidet pågår. Dette er realistisk å få til frå hausten 2025 når Skarveland vert lagt ned. Desse brakkene tar ein med vidare i punkt 2.

2. Så snart ein konkret plan for skulebygget er klart kan ein flytte drifta av Valen skule, saman med brakkene, til Skarveland skule mellombels. Denne skulen er i langt betre teknisk stand enn alternativa, t.d. Undarheim, og ved å ta i bruk brakkene som er mellombels lagt til Valen vil ein ha plass til alle elevane. Mellom anna er driftskostnadane for Skarveland om lag 500.000 i året, i tillegg til at skulen har særs mange av romma som trengs til drift klare allereie.

I dag er det fire klasserom på 56m2 som oppfyller krava til 25 elevar + lærar. I tillegg har skulen gymsal, sløydsal, kjøken og god oppgradert infrastruktur, samt uteområde i form av den nye Erslandsparken. Ved å leggje den mellombelse skulen til Skarveland vil ein òg redusere utgifter til busstransport, sidan avstanden til Skarveland er kortare for tilnærma alle elevane samanlikna med Undarheim.

3. Skulen treng meir areal. Ettersom ein no nyttar seg av Valeparken til uteområde er det ikkje problem å nytte arealet i «midten» av skulen til å byggje ut fleire rom utan at det vil omfatte store kostnadar til grunnarbeid, sidan det allereie er asfaltert og gjort mykje der. I tillegg treng ikkje ei utbetring å vere skrekkeleg dyr om ein angrip det på edrueleg vis. Treng den nye skulen å vere teikna av arkitekt med utsmykkingar, fordyrande vindaugsveggar eller andre spenstige – men dyre – påfunn? Eller kan ein vinne mykje på å ha ei meir nøktern tilnærming der ein har fokus både på arealutnytting, pedagogisk tankegang og korleis ein kan gjere det beste ut av midlane, tomta og moglegheitene ein har – utan at det treng vinne prisar i arkitektmagasina?

4. Eit alternativt, konkret forslag som kan både spare tid og pengar: Få brakkene i sving direkte på Skarveland skule (jfr. pkt 1 og 2) frå hausten 2025 av og set i gang arbeid med nybygg så snart som råd. Då kan ein fordele kostnadane over fleire årsbudsjett, arbeide utan like stort tidspress, og ha tid til å ta gode avgjersler. Men då må kommunen, konsulentfirma og prosjektgruppa arbeide i eit heilt anna tempo enn det som var i 2022-2024.

Hald løfta

Til sist vil me i FAU Valen og Skarveland be kommunestyret om at når dette no skal opp til behandling den 12. desember: hald lovnadane dykkar og ha skulen, elevane og samfunnet sitt beste når dette no skal arbeidast vidare med. Ingen er tente med at skulen blir gjort til eit klattverksprosjekt på billigsal, men alle er tente med at ein held det som er lova og gir bygdene Valen, Sandvoll og Utåker den nye skulen dei er blitt lova i ei årrekke, og som familiane i bygdene har basert planlegginga av store deler av livet sitt på dei siste ti åra.

For no har dette kokt lenge nok: no må ein setje i gong! Vil Kvinnherad kommune vere kommunen som lova gull og grøne skogar for å lokke familiane heim, for å snu i tolvte time for å spare pengar? Eller vil De vere kommunen som held løfta dykkar og gjer kommunen – heile kommunen – til ein god plass for familiar og vende heim til, slå seg ned i og bu resten av liva sine i?

No er tida inne for å setje punktum for mange års usikkerheit: gi Valen, Sandvoll og Utåker skulen dei er lova og har venta på.

FAU Valen skule og FAU Skarveland skule