Når klimabrølet stilnar, kva skjer då?

Nye undersøkingar visar at ungdom ikkje er like oppteken av klimaet som tidlegare. Forfjamsa og skremde klimaforskarar verda over forsøker å forklara dette med dalande dugnadsånd, apati etter pandemi, manglande samfunnsengasjement og krigen i Ukraina og krigen i Palestina. For mykje skjer, over alt. Ein må liksom velja kva ein skal bry seg om.

Ekstra utfordrande har vi det i Noreg, over 1,3 millionar nordmenn fornektar at klimaendringar er reelt. Så kvifor verkar det som vi er nærast i MAGA-land og at reine trumpismen angåande klimanarrativet har fått fotfeste hjå oss nordmenn?

For det første så vert det jo slett ikkje varmare her, ikkje sant. For det andre så har klimaet alltid vore i endring, vi har jo tross alt hatt istid før. Dette mantraet høyrer ein ofte, både av folkevalde og andre innbyggjarar. I tillegg så er ikkje 1-2 grader temperaturauke på kloden noko særleg. At kloden kokar andre stadar verkar usannsynleg.

Heilt til ein ser utanfor Noreg, kloden står faktisk bokstaveleg tala i brann. Skogbrann i Middelhavet er no ei årleg hending, det same med hetebølge i Europa. Og det, det kan øydelegga for sydenferien vår, men kanskje ikkje meir enn at vi legg den til september og det fungerer heilt greitt i kombinasjon med haustferien. Ein sannsynleg forklaring på klimaskeptikarar er at Noreg er det landet i verda som merkar minst til klimaendringane og er minst sårbare for klimaendringar. Det er vanskeleg å tru på noko vi ikkje kjenner på kroppen sjølv.

Ressursforvaltningskrise

Dei som verkeleg kjenner det på kroppen sjølv er barna. I følgje ein heilt fersk rapport frå Karolinska institutt for UNICEF, visar at barn er spesielt utsett for klimaendringar. Klimaendringar fører til ekstremvêr, tørke, skogbrann, flaum og stormar, luftforureining og endringar i økosystemet. Dette råkar særleg barn til dømes fordi dei pustar meir enn vaksne menneske, og dei får difor meir luftforureining og sjukdommar ned i lungene enn vaksne. Barn er også avhengige av foreldra sin sosioøkonomiske status, og det er dette som er avgjerande for kva grad ein vert råka av klimaendringar. Slik kan vi sei at klimakrisa både er ei barnerettskrise og ei ressursforvaltningskrise, nettopp fordi klimaendringane er størst i land med få økonomiske ressursar og manglande infrastruktur.

Per i dag er det omlag 30,7 millionar klimaflyktningar, og eit forsiktig estimat er at dette vert til 140 millionar i 2050. Desse flyktningane kjem i tillegg til andre som er på flukt. Dersom ein ikkje får bukt med klimaendringane no vil det ikkje blir færre klimaflyktningar, for når elva tørkar ut så forsvinn både levebrød og matforsyning.

Maten vår

Livsgrunnlaget vert svekka når ein tuklar med naturens økosystem. Dette fører til endringar i matproduksjonen, og endra matproduksjon er dårleg nytt for oss her på berget. Vi er nemleg dårlegast i verda på matforsyning. Vi har gjort oss heilt avhengig av matproduksjon frå andre land som opplever klimaendringane mykje meir enn oss. Og det, det er heilt krise.

Det er ikkje berre berre med marinsjølvforsyning heller. Er du klar over at du ikkje bør eta blåskjel og anna sjømat frå delar av Hardangerfjorden på grunn av DDT i fjorden etter fruktdyrkinga på 1970- talet og på grunn av mengder kvikksølv i fjorden? Eg visste det ikkje, men på Rosendalsveko lærte eg dette, og på førehand veit eg at å utføra store naturinngrep for «utvikling» det kan føra til det totalt motsette. Tar du dyrka mark og nytter dette til anna formål må ein faktisk kompensera dette 3-10 for å oppnå arealnøytralitet, og det visar at å nytta dyrka mark til andre formål enn jordbruk rett og slett berre er ein dårleg idé.

Litlesøster natur tek no kampen saman med storesøster klima. Vi nordmenn er glade i naturen, i alle fall i visse tilfelle. Paradoksalt nok kan ein kjempa mot vindturbinar på grunn av naturinngrep, men andre store naturinngrep som Hordfast og oljeutvinning er liksom heilt ok. Forstå det den som kan.

Er håpet tapt?

Tja, kanskje ikkje. Det kan sjå ut som at klimaendringane er i ferd med å nå toppen. At det vi ser no er normalen, men ikkje verre. Og det er godt nytt for oss nordmenn, for Instagram og nydeleg natur fører til bilete spreidd langt ut i verda, og det nye fenomenet coolcation- turistar kan koma fykande til Kvinnherad for å oppleva torden og regn. Då kan det bli folksamt, og det er ikkje skånsamt for verken klima eller natur.

Det at vi ikkje kjenner klimaendringane på kroppen er forresten ikkje heilt sant det heller. For når eg og min ektemann såg romantikken forsvinna ut i kanalen i Venezia i takt med gondolførarens beretning om auka vasstand på grunn av klimaendringane og problema det fører til der, så kan ein minna om at det ikkje berre er i andre delar av verda det er endring i vassmengda.

Nedbørsmengda i Noreg har auka sidan 1980-talet, og sjølv om det kan vera nerdete å forstå klimaforskarar på Rosendalsveko, så forstod eg som kvinnhering i alle fall dette; dei flotte fjella våre kombinert med temperaturauke gjer at vi får 7 % meir nedbør med 8 % meir intensitet, og for ei som var med på 100 dagar i strekk med nedbør i Bergen, så kan eg berre sei at det, det orkar eg ikkje.

Så når klimabrølet stilnar kvar skjer då? Eg trur vi må setja vår lit til naturen og nordmenn sitt ynske om å ivareta den. Kanskje naturen kan redda klimaet?

Silje Nordtveit Olsen

Leiar Kvinnherad SV