Aktuell med ny bok

Idéen til boka kom ein kveld då sonen til Mona, Åsmund, ikkje ville leggja seg. Ho spant ei forteljing om ein bjørn som heller ikkje ville leggja seg, og sidan har historia utvikla seg.

– Den som har høyrd boka flest gonger er Åsmund. Oppigjennom åra har han vore både konsulent og redaktør, ler Mona og legg til;

– Eg har prøvd ut mykje forskjellig. Det er alltid kjedeleg når ein må droppa noko som ein har jobba mykje med fordi det ikkje fungerer likevel. Ein gong prøvde eg å bytta ut piggsvinet i historia med eit anna dyr, men då fekk eg høyra at det var uaktuelt. Det skulle vere piggsvin. Åsmund er god på kritikk, han veit kva som funkar. Han har jo også vekse opp med denne historia.

Sonen til Mona meiner at det er litt ho som er besta i «Nattklubben». I den forstand at ho finn på mykje løye og heller ikkje likar å legga seg.

– Då niesa mi, Mina, var rundt eitt år sat alle vi vaksne i stova og vi hadde baby-call på. Vi høyrde at ho ikkje sovna, så eg gjekk opp for å sjå til ho. Då eg opna døra byrja ho å le hjarteleg, og då byrja eg å le, og så fekk vi latterkrampe. Til slutt kom bror min opp og sa «no tek eg over. Ikkje prøv deg på å seie at du har lagt ungen, vi har høyrd dykk», ler Mona.

– Eg forsvarte meg med at vi må jo ha det litt gøy òg, og det meiner besta i boka også. Vi må ha tid til ein liten hattedans på veg til sengs. Det er ikkje tull å ta seg tid til litt tøys, fortset ho.

Hattedansen, eller hallingdansen som vi seier utanfor Veslebjørn og besta sitt univers, er ein stor del av boka. Veslebjørn har så lyst til å låna den fine raude hatten til besta, men ho seier at han må læra seg hattedansen fyrst.

– Kusina mi, Åshild, er folkesongar, og familien hennar dansar hallingdans. Når vi har reist på besøk til dei har vi dansa, og å få vera med på det kjennes stort og viktig. Då eg var lita gjekk vi på gamaldans i Helgheim, og mamma og pappa elska å dansa. Besta og Herr Bjørn er inspirert av det, fortel Mona og legg til;

– Besta er oppteken av å føra tradisjonane vidare. På slutten av boka seier ho til Veslebjørn at no er han blitt ein ekte hattedansar, og då får han hatten hennar.

«Nattklubben»

Tittelen bringer kanskje minner frå ei natt ute på byn for mange vaksne, og det er på sett og vis også det boka handlar om.

Boka handlar om Veslebjørn, som ikkje har lyst til å sova. Besta fortel at då ho var ung gjekk ho på nattklubb. Veslebjørn vil at dei skal finna nattklubben og dansa. Ikledd sitt finaste antrekk og med ei diskokula på slep legg han og besta ut på jakt etter klubben.

– På vegen møter dei fleire kjente, men alle er på veg i seng. «Bli heller med oss og festa, seier besta». Til slutt skjønar dei andre at dei òg drøymer om nattklubb, og kanskje nokon skjønar at det er viktig for besta å få ein siste dans, seier Mona.

I boka sukkar besta «om eg berre fekk ein siste dans». «Er ikkje du sterk som ein grizzly, då?» spør Veslebjørn. Men besta fortel at ho ikkje er like ung og sprek lenger, og at det er 10 år sidan sist ho dansa.

I starten av boka ser vi besta sitta i ein stol og sjå på medan Veslebjørn og kameraten leikar. På slutten ser vi stolen hennar stå tom.

– Dette kan tolkast av kvar enkelt, det finst ikkje ein fasit. Vi har jobba ein del med det som står mellom linjene her, og det måtte inn i illustrasjonane. Det var viktig for meg at det skal vera mogleg for alle å lesa boka sånn som dei vil, seier forfattaren.

– Ungar som legg merke til den tomme stolen kan kanskje begynna å snakka om det, om dei har opplevd å mista ein besteforelder. Dei som ikkje har erfart det får gjerne ikkje med seg stolen, og det er også fint. Foreldre og unge kan snakka om det visst ungane har lyst, legg ho til.

Meint å skriva

Mona har tidlegare gitt ut diktboka «Nokre gutar kjem ikkje heim i kveld». Dikt og skriving ser ut til å gå i arv.

– Begge bestemødrene mine skreiv dikt, mormor skreiv til alle konfirmasjonar og store dagar. Og pappa skreiv faktisk dikt. Han er også tremenning til Jon Fosse, så det er visst i familien, ler Mona.

Som barn og tenåring skreiv Mona mykje. Ho fortel at ho har fleire esker og ein stor koffert full i gamle kladdebøker og dagbøker frå barndomen.

– Då eg var om lag 17 skreiv eg side opp og side ned med «EG SKAL SKRIVA» i store bokstavar. Eg var så redd for at eg ikkje skulle få sjansen til det, og følte at dei vaksne rundt meg pressa på for ei «ordentleg» utdanning, seier ho og legg til;

– Eg har sju års høgare utdanning, men eg visste at eg skulle skriva også, og no gjer eg det. Det kjennes veldig viktig å få lov til å gjera det ein sjølv meiner er så gøy.

Når ho har jobba med «Nattklubben» har ho funne ein måte å slappa av i ein elles hektisk kvardag.

– Det har vore eit frirom for meg å skriva på denne boka, då gløymer eg resten av verda, fortel ho og legg til;

– Når eg går inn i dette universet slappar eg av, og det gir energi. Det er veldig kjekt å halda på med, og eg har blitt så glad i eventyraren Veslebjørn og den litt rampete besta hans.

Vennskap og samarbeid

Å skriva ei barnebok har nok ligge i korta ei stund. Forfattaren fortel at ho alltid har elska barnebøker, også før ho fekk barn sjølv.

– Eg var i Tyskland for 20 år sidan og såg tilfeldigvis ei bok med ein pingvin i vindauget. Den måtte eg ha. Eg gjekk inn og leita, men fann den ikkje. Den stod i kassen, og der fortalde dei at forfattaren var frå området, og så fekk eg telefonnummeret hans, fortel Mona.

Ho tok kontakt med forfattaren Sebastian Meschenmoser, og blei invitert på besøk. Dei møttest og har halde kontakten sidan.

– Sebastian har vore på besøk her i Noreg og eg har besøkt han i atelieret hans i Berlin. Han foreslo allereie for 20 år sidan at om eg nokon gong skreiv ei barnebok kunne han illustrera den.

Ettersom åra gjekk vart Sebastian eit internasjonalt kjent namn, og terskelen for å spørje om han framleis meinte det han sa vart høgare. Likevel tok Mona motet til seg og sendte ei melding.

– Eg sendte han historia. Han likte den så godt, det var stas, eg kunne nesten ikkje tru det då han sa ja, ler Mona.

Fleire av bøkene til Sebastian er illustrert med bjørnar. Desse vart Mona så glad i at ho såg dei for seg medan ho skreiv «Nattklubben».

– Litt på same måte som ein regissør kan skriva filmroller til spesifikke skodespelarar, såg eg for meg bjørnane hans i rollene som Veslebjørn og besta. Nattklubben-bjørnane vart jo litt annleis, meir skandinaviske, dei er blitt ein del av familien, humrar ho, og kikkar bort på eit innramma bilete av Veslebjørn og besta som står ved sida av eit familieportrett av besten til Mona og syskena hans.

Kunstnaren Sebastian måler store måleri som vert komprimert til å passa inn på boksidene. Dei flotte illustrasjonane har eit fint og norsk preg, med både folkedraktar og Kvinnheradsfjell.

– Det har gått ein del mailar att og fram. Sebastian lurte til dømes på korleis huset deira skulle sjå ut, så eg sendte bilete av hytta vår på fjellet. Og så fann eg ein teikning av eit bibliotek inne i eit tre som eg likte så godt, og bilete av tradisjonelle norske klede, og ikkje minst fjella våre, fortel Mona.

– Eg sendte mange idear til Sebastian, og det vart som eg såg for meg, berre endå finare. Å samarbeida er tingen, smiler ho.

Ut ifrå Mona sin tekst vart det bygd fram eit koseleg univers. Huset til bjørnane er eit raudt trehus som er bygd inne i ein stein, Veslebjørn har på seg strikkagenser og Herr Bjørn går i bunad.

Mona har jobba med boka i om lag 5 år, og så har illustratør Sebastian Meschenmoser jobba med illustrasjonane i eit år etter det. Arbeidet med bok nummer to er i gong, og tanken er at det skal bli tre bøker i serien om Veslebjørn.

– Eg håpar mange kan kjenna seg igjen i både besta som tykkjer det er viktig å ta vare på tradisjonar, Veslebjørn som er nyfiken og vil ut på eventyr, og mamma som vil leggja seg, men til slutt ikkje klarar å unngå å bli riven med.

Ikkje lansert enno

Teknisk sett er ikkje lanseringa av boka før i august, men den er allereie å finna hos både bokhandlarar og bibliotek.

– Sidan det er ferie no ventar vi til folk kjem att etter sommaren for ordentleg lansering, fortel Mona.

I Kvinnherad vert det lanseringsfest den 17. august klokka 12 hos Norli på Husnes. Då vonar forfattaren at mange vil ta turen for opplesing og ein hattedans!

– Heidi (Sande Gertz, journ.mrk) vil steika vaflar og eg har kjøpt inn diskokula og hatt. Eg håpar at både gutar og jenter vil koma og prøva seg på hattedansen!, smilar ho.