Krigsbarna på prestegarden

Under krigen fekk barn frå Bergen feriera på prestegarden i Rosendal. Der fekk dei tryggleik, omsorg og god mat.

Attende i 1882 vart «Komiteen for skolebarns ferieophold paa landet» etablert i Bergen. Føremålet var å senda flest mogleg skulebarn ut på landet i sommarferien, kostnadsfritt. Reise og opphald vart finansiert gjennom bidrag frå Bergens Samlag, Bergens Sparebank, gåver og frivillig arbeid. Dei fyrste åra greidde komiteen å hjelpa kring 2.000 skulebarn kvart år.

Seinare vart tiltaket omdanna til feriekoloniar i eigne bygg rundt Bergen, heilt opp til Mjølfjell. Koloniane var fyrst og fremst mynta på barn frå fattige familiar, og meininga var å gje barna rikeleg med næringsrik mat, sol og frisk luft. I tillegg ynska ein å få ungane vekk frå dårleg påverknad i gatene og arbeidarstrøka.

Kong Haakon

Under 2. verdskrig vart behova naturleg nok annleis. Då var fyrste prioritet rett og slett å senda flest mogleg barn vekk frå krigen. For nokre gjekk turen til Rosendal og prestebustaden på Malmanger. Der vart dei tekne i mot av ekteparet Gunvor Elise og Knut Andreas Sellevold, som sjølve hadde flytta til bygda i 1936.

Sonen deira Knut Gunnar Sellevold har overteke foreldra sine fotoalbum, og der finst det mange skattar. Han har i tidlegare utgåver av Grenda delt eigne historier om oppveksten i Rosendal, og skreiv dessutan den svært interessante artikkelen «Ferjeminne 1965-1971». I september 2016 kunne vi prenta foreldra sine bilete av Kong Haakon sitt besøk i Rosendal sommaren 1948. I samlinga finst det òg fotografi av krigsbarn på besøk, og dei har vi gleda av å visa lesarane i dag.

– Eg tør ikkje å seia om dette skjedde gjennom heile krigen, men det utvikla seg etter kvart, og frå 1942-43 og ut krigsåra så hadde dei både barn og familiar buande hjå seg. Dei budde på prestegarden som ein del av familien, for foreldra mine hadde ikkje eigne barn då, fortel Knut Gunnar Sellevold.

Vidkun Quisling

Gjestene budde gratis på prestegarden.

– Dei kom dit både fordi det var krig i Bergen og heimane deira kunne vera råka av bomber, men òg for at dei skulle få i seg god og næringsrik mat. Dei leid ingen naud, for i Rosendal fekk dei både mjølk, kjøt, poteter, grønsaker og gjerne litt pengegåver, seier Sellevold.

Det var nok ikkje berre enkelt for presten og kona å ta seg av dei besøkande. Den 7. januar 1943 vart nemleg Knut Andreas Sellevold avsett som prest av ministerpresident Vidkun Quisling. I dei siste krigsåra hadde han såleis ikkje løn frå staten.

– Då levde dei av det dei fekk frå prestegarden og av gåvmilde sambygdingar som gav dei både mat og pengar, opplyser Knut Gunnar Sellevold.

Heldigvis tok krigen slutt i 1945, og det var ikkje lenger det same behovet for å senda barn og familiar ut på landet. Men familien Sellevold heldt kontakt med fleire av gjestene sine heile livet.

Feriekoloniane vart elles avvikla på 1950-talet og erstatta med dagens leirskular.