Ein spesiell eventyrar

Mange ville ha med seg føredraget med eventyrarane Odd Eliassen og Stein P. Aasheim. Og boksigneringskøen etterpå var svært lang.

Tysdag kveld var karaterommet i Kvinnherad Arena nesten fullsett av folk som ville høyra på eit par vidgjetne eventyrarar.

– Vi har to herlege mannfolk på besøk. Vi lever i ei alvorstung tid, så då kan det vera godt å høyra på slike eventyrarar, innleia Daidalos Dahle, dagleg leiar i Kvinnherad Arena.

– Dette er ein presentasjon av ei bok og ein mann, opna Stein P. Aasheim.

Han har skrive boka «Den siste eventyrer» om førebiletet sitt og turkameraten Odd Eliassen.

– Odd er sjølvsagt ikkje den siste eventyrar. Det kjem heilt sikkert til å bli mange nye. Men han representerer ei form for eventyr som vi ikkje ser så mykje lenger, forklarte Aasheim.

Han hadde lenge ynska å skriva denne boka, men det hadde visst teke 29 år før Eliassen sa ja.

– Eg var 14 år då han klatra Trollveggen. Sidan har han vore min store helt og er det framleis, smilte Aasheim.

Turinteressa til Odd Eliassen starta med skiturar i lag med faren. Men etter eit klatrekurs på Finse tok det heilt av. Etter at Odd var blitt 16 år, drog han til fjells i alle feriar gjennom heile året. Det vart også mange vinterbestigningar, mellom anna av den luftige Store Skagastølstind, Norges tredje høgaste fjell.

Trollveggen

I 1965 var Odd Eliassen med på den norske ekspedisjonen som vart dei fyrste til å klatra den stupbratte Trollveggen. Prosjektet vart møtt med enorm interesse og fleire fyrstesideoppslag i Aftenposten. Media framstilte det som eit kappløp med ei engelsk gruppe som klatra ei anna rute samstundes.

– Det var heilt vanvitig, sukka Odd Eliassen om merksemda, og la til at det stod mykje folk nede i dalen og betalte for å sjå på gjennom ein stjernekikkert.

Ekspedisjonen brukte 12 dagar, men kom til topps som dei fyrste.

– Det var flott, sa Odd Eliassen smålåtent.

– Ein banebrytande klatreekspedisjon, la Stein P. Aasheim meir presist til.

Det som verkeleg imponerte sistnemnde, var at klatrarane overhovudet ikkje ynska medieomtale av turen. Dei gjorde det for opplevinga sin del, ikkje for å bli berømte og tena pengar på føredrag og bøker, slik det er vanleg i dag.

Sahara

Duoen gjekk også grundig gjennom Odd og kona si bryllaupsreise. Paret bestemte seg likegodt for å køyra ein sliten folkevognbuss frå Norge til Uganda, for å av alle ting driva med isklatring. Men grunna mange slags vanskar, blant anna krig, enda dei heller i Dakar på vestsida av Afrika. Odd har seinare vore på mange turar i Sahara-ørkenen.

Saman med nokre kameratar køyrde han også folkevognbuss heilt til Afghanistan, for å bestiga det høgaste fjellet der. Bilturen ned tok 14 dagar.

– Odd har aldri skrive ein einaste artikkel om eventyra sine, og han har aldri halde eit føredrag, visst nok med unnatak av eitt på gamleheimen der mora budde, sa Stein P. Aasheim.

Mount Everest

Sjølvsagt vart Mount Everest eit sentralt tema. Allereie i 1971 deltok Odd Eliassen på ein internasjonal ekspedisjon til verdas høgaste fjell. Det vart ein dramatisk tur, som enda med at dei måtte snu 500 meter frå toppen grunna uvêr. Ein indisk deltakar mista livet.

– Ein hindu må brennast innan 12 dagar for å bli gjenfødd. Det var ikkje lett å få han ned på grunn av vêret, men på den 12. dagen greidde vi det, og fekk laga eit bål for han, fortalde Eliassen.

– Aldri meir Everest, var konklusjonen hans då.

Men i 1985 sette Arne Næss jr. saman ein rein norsk ekspedisjon. Heile gjengen kom seg til topps, inkludert Aasheim og Eliassen.

– Vi fekk eit veldig godt forhold til sherpaene. Det var ein veldig lukkeleg ekspedisjon, analyserte sistnemnde. Den gong var nordmennene heilt åleine på fjellet. Året etter opna Nepal for å sleppa til fleire grupper samstundes.

Tanzania

Odd Eliassen var snikkar og tømmermeister av yrke. I 1975 ville Norad hjelpa Tanzania med å byggja hytter i Kilimanjaro nasjonalpark, og lyste etter ein arbeidsleiar. Jobben gjekk til Odd. Han fekk då ansvaret for 200 berarar som frakta alt materiale og utstyr oppover mot det høgaste fjellet i Afrika.

Stein P. Aasheim viste eit bilete av Eliassen som sat og laga mat, medan berarane såg på.

– Odd fekk utruleg respekt der nede, for han jobba hardare enn nokon andre. Han vart noko mellom Konge, Gud og Jesus, flirte Aasheim.

I alt har Odd Eliassen vore 75-80 gonger på toppen av Kilimanjaro (5.895 meter). Han har til og med gått på ski i området.

– Eg er nok den einaste som har gått på ski der, smilte han.

Dronning Maud Land

Av andre påfunn som føredraget var innom, kan nemnast skituren over Grønland i Nansen sine spor, med same type klede og utstyr. Vi må også ta med klatreekspedisjonen i Dronning Maud Land i Antarktis, i eit område der det aldri hadde vore menneske før.

I mars i år var Odd Eliassen, som no er 79 år gamal, tilbake i Nepal, og gjekk til Everest Base Camp saman med ein av sherpaene frå ekspedisjonen i 1985.

– Om han ikkje er den siste eventyrar, så er det ein heilt spesiell eventyrar, slo Stein P. Aasheim fast, før karane sette seg for å signera bøker.

Duoen kom til Husnes rett frå Stavanger, og skulle vidare til Bergen etterpå. I Kvinnherad Arena var det 120 publikummarar til stades, noko som er rekord på turneen.

– Det er jækla artig for oss. Godt å visa at bygget her kan brukast til alle slags aktivitetar, sa Daidalos Dahle etterpå.

Annleis barndom

Arrangementet kom i stand på initiativ av Odd Eliassen si dotter Wanda, som har budd i Kvinnherad dei siste 35 åra, nærare bestemt i Høylandsbygd.

– Det er fyrste gong eg høyrer far min fortelja om livet sitt offentleg. Han er nok motvillig til dette, meg eg synest han klarar seg bra, sa ho til Grenda.

– Det har ikkje vore berre-berre å ha ein far som reiste på lange ekspedisjonar stadig vekk?

– Nei, det har kosta litt. Den gong var det ikkje noko sponsing eller tapt arbeidsforteneste for slike turar, så det var ikkje lukrativt. Eg føler eg har hatt ein annleis barndom enn mange andre, sa ho.

I staden for å bli inspirert av faren, fekk ho i staden avsmak for turlivet.

– Eg var ikkje noko friluftsmenneske. Eg hadde skigåing og slikt i vrangstrupen i mange år, og gjekk nesten ikkje på tur før eg fylte 40, vedgjekk Wanda.

Kilimanjaro

Men i 2012 drog ho til Tanzania med faren, og etterpå har ho reist attende kvart år med unnatak av pandemien. No har ho vore ni gonger på Kilimanjaro, sju av dei heilt på toppen.

Wanda Eliassen Medhus var strålande nøgd med frammøtet på Husnes.

– Eg følte dei ikkje kunne reisa forbi Kvinnherad på denne turneen. Far har jo også ein link her sidan det var han som bygde den hytta på Fonnabu som for nokre år sidan vart utvida igjen, opplyste 51-åringen.