Kvinner vert ikkje tatt på alvor – grunnen til at kvinnedagen framleis er høgaktuell

«Me tek det for gitt» sa ein partifelle av meg. Vidare sa ho «eg gjekk i tog for å kjempa for retten til å sjølv bestemma over min eigen kropp på 1970-talet, no må eg visst gjer det igjen. Kva er dette for noko? Og kva skjer med dei unge kvinnene?»

Ja, kva skjer med dei unge kvinnene som har vakse opp med tilsynelatande alle moglegheiter framfor seg? Er ein ikkje opptekne av eigne rettar? Jo, kanskje. Men mest sannsynleg er ein altfor oppteken av å samanlikna seg med Sophie Elise og hennar vennar med blanke posar, med influencarar som får spons på reise til Dubai eller med ordinære unge kvinner og menn som aldri postar eit bilete av seg sjølv på sosiale media utan eit eller fleire filter. Eit usunt kroppsbilete vert skubba ned i halsen på dagens ungdom og me ser ein auke i ungdom med rusproblem og spiseforstyrring. Når ein reflekterer over det er det ikkje så rart sidan akkurat dette er båe normalisert og forherlega gjennom personar med makt og innflytelse. Sjølv om ein kanskje følgjer Helsesista på snapp så er det IKKJE hennar livsstil ein lengtar etter.

Kroppspress har ført til at Marienlyst ungdomsskule delte opp symjeundervisninga etter initiativ frå jenter på 9. trinn. Jentene har bedt om gutefri, og fortel at dei vert kalla horer, feite, flate, for tynne, får beskjed om at dei har for store pupper og for mykje former. Dei fortel også at gutane fortel at dei berre er ute etter å hjelpa dei til å bli betre når dei kommenterer jentenes forbetringspotensial.

Drammens Tidende har kartlagt at 4 av 12 skular i Drammensområdet har delt symjeundervisning etter kjønn. Det betyr at det er sannsynleg at dette skjer elles i landet også. Det som uroar meg mest er ikkje at ein har høyrt på jentene og imøtekomen deira ynskje om å få ro rundt symjeundervisninga. Det som uroar meg er når rektor Jon Espen Palm i intervju med VG seier at «Jeg syns det er trist at jentene opplever krenkende kommentarer. Jentene har kommet med noen perspektiver, også finnes det flere perspektiver. Det er nok noen av gutta som ikke kjenner seg igjen i dette». Slik eg tolkar uttalen, og dette er min subjektive tolking, så tolkar eg det slik at det ikkje held at jentene seier i frå. Gutta sine opplevingar skal det også takast omsyn til. Så om Leif kallar meg ei hore så skal ikkje min oppleving rundt det leggast meir vekt på enn Vegard sin oppleving av dette.

Diverre er dette ikkje noko nytt. Bevisbyrda har alltid lege på kvinner, våre opplevingar av ein situasjon vert som regel ikkje vektlagt. Noreg er det siste skandinaviske landet som enno ikkje har innført ein samtykkelov. Dagens lovverk frikjenner menn, ja, eg skriv menn for majoriteten av valdtekt vert utført av menn mot kvinner, hadde det vore omvendt vil eg freista å hevda at vi allereie hadde hatt ein samtykkelov på plass, frå å bli rekna som ein overgripar dersom kvinna ikkje kan sei nei. Har eg drukke så mykje alkohol at eg ikkje klarar å sei nei fordi eg er medvitslaus, så har eg ikkje sagt nei eller gjort motstand og overgripar slepp fri.

Når me denne veka har fått presentert tal som visar at 1 av 5 kvinner har blitt utsett for seksuelle overgrep, så er eg ikkje overraska i det heile tatt. Vart du? Kor mange kvinner kjenner du? Tenk på at blant mor di, søster di, tanta di, niesa di og dotter di så har mest sannsynleg ein av dei opplevd uønskt seksuelle overgrep. Kor mange melder dette? Svært få, fordi spørsmål om ein sa tydleg nei er eit av krava for å få nokon dømd.

Når passivitet vert rekna som samtykke, er verda heilt på ville vegar. I Sverige auka talet på valdtektsdommar med 75 % etter at samtykkeloven vart innført i 2018. Men Justisministeren kan ikkje lova oss når lova vert innført i Noreg, sjølv om ein openbart ikkje har hastverk kan me trygga oss med at den skal komma, ein gong.

Dette er dramatisk. Vald i nære relasjonar og seksuelle overgrep kostar samfunnet mange milliardar kvart år. På individnivå er slike hendingar potensielt invalidiserande. Ikkje nok med at ein ikkje skal få på plass eit lovverk som faktisk stillar overgriparen til ansvar, men ein kuttar også i tilbodet til rådgjeving for kvinner som er utsett for overgrep og sitt igjen med ein liten gåve frå overgriparen.

Det er ikkje alle som vert gravid som ynskjer å ta abort, men det er mange som treng råd i ein slik situasjon. Kva tenkjer regjeringa med når ein vel å kutta statsstøtta til Amathea med 6 millionar i 2023? Kontor vert stengd og dei må sei opp personale. Det lemnar ikkje noko tvil om at færre kvinner får råd og hjelp i bistand med ein potensiell abort. Ikkje nok med det så kuttar regjeringa i stønaden til fødetilboda.

ABC-klinikken vert lagt ned med grunngjevinga at det vart eit tilbod for ei snever gruppe med kvinner over 30 år med tjukk lommebok. Ja, no når sju jordmødrer som arbeidde på ABC-klinikken starta ein eigen klinikk som eit privat tilbod til kr. 49.000,- per fødsel, så stemmer denne påstanden absolutt. Ikkje får kvinner bestemma om ein skal ligga, ikkje får ein råd når konsekvensen av overgrepet fører til graviditet som gjer at ein treng råd og rettleiing før eller etter ein abort, og ikkje skal vi få velja korleis ein eventuell fødsel skal skje.

Kvinnehelse er så underprioritert at det ikkje gjev nok pengar til at me er attraktive «kundar» hjå behandlarar og sjukehusa. Min fødsel er mindre verdt enn ein manns fjerning av forstørra prostata. Tidlegare leiar med gynekologisk seksjon ved sjukehuset i Telemark, Stig Hill, seier at « Kvinnehelse i Norge er systematisk diskriminert, underprioritert og underfinansiert». Kva ER dette for noko? Korleis kan me ha eit samfunn så er så systematisk forfordelt menn? Har ikkje eg like stor rett til å få ein god og tilrettelagt fødsel som ein mann med stor prostata?

Så kva skjer med dei unge kvinnene? Unge kvinner i dag er utsett for eit press som me aldri har sett maken til. Me vert fortalt at aldri har våre rettar vore betre enn i dag og at no skal me vere fornøgd. Narrativet om at kvinner aldri har hatt det betre påverkar sjølvsagt også unge kvinner. Ein treng ikkje kjempa for rettar som ein allereie har. Men me har det ikkje. Me kan ikkje vere fornøgd før me faktisk er likestilt. Før vårt ord veg lika tungt som ein mann sitt ord. Før det eg seier vert respektert lika mykje som det ein mann seier utan at ein treng å blanda inn mannen sitt perspektiv på mine opplevingar. Før min overgangsalder tel like mykje som ein mann sine prostatautfordringar. Då, kanskje, vert me fornøgd.

PS: Vil du høyre meir om kor nedprioritert kvinnehelse er? Kom på 8. mars arrangementet på Kvinnherad bibliotek!

Silje Nordtveit Olsen

Leiar Kvinnherad SV