Fylket: «Sterkt ueinig» med Statnett - ber om at sjøkabel vert utgreidd

I fylkesdirektøren si innstilling om kraftleidningen mellom Sauda og Øygarden, står det mykje om traseen gjennom Kvinnherad. Fleire av alternativa vert karakteriserte som svært konfliktfylte.

Torsdag 23. januar skal fylkesutvalet i Vestland ha møte. På menyen står også ei sak som har vekt stor interesse i Kvinnherad, nemleg «Fråsegn til høyring av meldingar om ny 420 kV kraftleidning Sauda-Blåfalli-Mauranger-Samnanger-Øygarden». Fylkesdirektøren fremjar ei innstilling i ti punkt. I det fyrste understrekar han at Vestland fylkeskommune generelt er positiv til styrking av kraftnettet på Vestlandet.

«Regional plan for fornybar energi peikar på svakt nett som ein vesentleg barriere både for kraftbruk og kraftproduksjon. Den nye 420 kV vil vere særs viktig for eit robust kraftnett i Vestland», heiter det.

Bergkunst

Dei andre punkta nemner i hovudsak område der kraftlinja kjem i konflikt med natur-, kulturminne- eller friluftsinteresser. Det omfattar både Etne, Kvinnherad, Alver og Osterøy. I punktet som gjeld Kvinnherad står det:

Vestland fylkeskommune viser til at alternativa 1.0, 1.0.1 og 3.0 ved Rosendal er i konflikt med nasjonale kulturmiljøverdiar, så vel som friluftslivsinteresser, og vil rå ifrå desse alternativa. Fylkeskommunen ber om at sjøkabel vert greidd ut som alternativ i dette området.

I saksutgreiinga finn vi fleire innspel om traseen gjennom Kvinnherad. Fyrste del gjeld strekninga Sauda-Blåfalli. Under punktet «Kulturminnefagleg innspel» vert alternativ 4.0 gjennom Åkra omtalt:

Traseen kjem i nærføring til automatisk freda bergkunstlokalitet på «Træ», nord for garden Årtun. Traseen vil kryssa nordover stølsområdet «Slåttestødl».

Fjellhaugen

Eit anna punkt omhandlar friluftsfaglege innspel. Her står det:

Linja kryssar over Åkrafjorden parallelt med eksisterande linje. Sørsida av Åkrafjorden er eit registrert friluftsområde, medan det rundt Åkra er det fleire registrerte friluftsområde og eit viktig friluftsområde (Øyro/Vågen). Ei ny linje vil truleg i liten grad få konsekvensar for desse områda, ettersom linja er planlagd parallelt med dagens linje.

Frå Åkra til Blåfalli vil alle linjealternativa gå gjennom, eller attmed, det viktige friluftslivsområdet Ingahogg og omegn og det svært viktige friluftslivområdet Fjellhaugen skisenter. Traséalternativet som følgjer dagens linje vil vera å føretrekke vurdert ut frå landskapsverknad og synbarheit i terrenget. Linjealternativ 4 vil gå høgare til fjells og dermed medføre større landskapspåverknad.

Det er vist tre alternativ til ny transformatorstasjon i Orradalen (Indre Matre, red. merk). Stasjonsalternativ 1, utviding av eksisterande transformatorstasjon, vil truleg vera det beste alternativet vurdert ut frå landskapspåverknad og terrenginngrep, sjølv om utvidinga kan påverka det registrerte friluftslivsområdet Nedre Blåelva. I dette området er det registrere jettegryter og moglegheiter for juvvandring. Ved ei eventuell utviding av stasjonsalternativ 1, må ein syte for at jettegrytene og elveleiet ikkje blir råka.

Særs negativ for Baroniet

Så kjem ein til strekninga Blåfalli-Mauranger-Samnanger. Her ligg det føre eit omfattande kulturminnefagleg innspel:

Alternativ 1.0: Linjetraseen går søraust for gravhaugen «Gaukshaug» på Seglheim. Det går ei mindre linje her i dag. Ei ny 420 kV linje vil få langt større negativ påverknad. Ved Omshagen gjer linja ein knekk mot nordaust inn over det forskriftsfreda jordbrukslandskapet til Baroniet Rosendal og over Hattebergselva mot nytt knekkpunkt mellom Gjerde i vest og Fossberg i aust. Del av traseen kjem òg inn i det forskriftsfreda området rundt Baroniet, og er difor i strid med fredingsforskrifta.

Kraftlinja, med installasjonar og ryddebelte, vil skape ei ramme rundt Baroniet. Med ei plassering høgt opp i det bratte terrenget vil både linja og traseen vere svært synleg. Verknaden vil slik vere særs negativ både for Baroniet Rosendal som kulturmiljø, men også på dei samla kultur- og naturverdiane i Rosendalsområdet.

Alternativet vil få store negative konsekvensar ved kryssing av både KULA-landskap og forskriftsfreda areal nær baroniet i Rosendal, og elles for det rike kulturmiljøet i og langs dette området. Vestland fylkeskommune vil alt no rå frå vidare arbeid med alternativ 1.0.

Underalternativ 1.0.1 ligg noko lenger unna sjølve Baroniet og andre kulturminneverdiar i kulturlandskapet, men samstundes vil linja ligge høgare i terrenget, med følgande negativ visuell konsekvens. Slik traseen er vist, er det omfattande konflikt, og fylkeskommunen vil rå frå vidare arbeid med alternativ 1.0.1.

Vestland fylkeskommune ser at begge alternativa, 1.0 og 1.0.1 vert svært synlege opp mot kulturlandskapet ved fjellfoten til både Malmangernuten og Melderskin.

Muffestasjonar

Alternativ 1.2: Mykje av landskapet langs dette forslaget er forholdsvis urørt natur- og kulturlandskap og linjetrasé vil visuelt gje store negative konsekvensar.

Alternativ 1.3: Størstedelen av dette alternativet ligg i område med urørt natur, men går òg gjennom kulturlandskapet oppover Melsdalen. Visuelt vil forslaget gje store negative konsekvensar i landskapsromma både for natur- og kulturmiljø.

Alternativ 2.0: Traseen vil òg føre til bygg av koplingsstasjon enten på Ænes eller Fureberg, og eit leidningsnett som koplar seg på alternativ 1.0 mot Mauranger stasjon. Ved Ænes vil eventuell utviding av stasjonsområdet kome i konflikt med fleire kjende automatisk freda kulturminne. Vestland fylkeskommune vil alt no rå frå vidare arbeid med alternativet med koplingsstasjon ved Ænes grunna nærføring til kulturmiljø med høg verdi.

Alternativ 3.0: Alternativet er jordkabel på vel éin km gjennom Rosendal. I kvar ende vert det muffestasjonar for overgang frå jord- til luftspenn. Traseen kryssar vestre delen av det forskriftsfreda kulturlandskapet til Baroniet Rosendal. Den sørlege delen av jordkabelen, muffestasjonen i sør og luftlinja fram til muffestasjonen ligg innafor fredingsområdet.

Den sørlege muffestasjonen i Omshagen kjem i strid med forskriftsfredinga, men kan òg ha store negative konsekvensar for kulturmiljøet som eit heile. Tekniske krav, både med bygging og drift til jordkabel, vil og vere i strid med fredingsforskrifta, i og med anlegget vil endre terreng og uttrykk i det verna området.

Påkopling til muffestasjon i nord har to alternative traséar. Éin går parallelt med dagens linje fram til alternativ 1.0. Det andre alternativet tek av ved Bjørkevegen og følgjer vegen langs Melselva, som er eit område med kjende automatisk freda kulturminne. Vestland fylkeskommune vil alt no rå frå vidare arbeid med alternativ 3.0.

Sjøkabel

Sjøkabelalternativ: Statnett har vurdert to delalternativ for sjøkabel. Begge alternativa har utgangspunkt i Omvikdalen, med ilandføring høvesvis i Naustvika på Nes for alternativ 3.2 og i området mellom Årsneshammaren og Ramsgrø for alternativ 3.3. Ilandføring i Naustvika vil ligge i randområdet til KULA-landskapet. Det kan få større negativ visuell verknad på kulturmiljøverdiane på Nes. Alternativ med ilandføring i Årsnehammaren medfører at dei kjente kulturminneverdiane i langt mindre grad vil bli råka.

Statnett legg i utgreiinga vekk sjøkabelalternativa. Grunngjevinga til Statnett er at kostnadane er betydeleg høgare enn ved dei andre alternativa, og at det etter deira vurdering ikkje vil gi særlege gevinstar samanlikna med jordkabel. Denne vurderinga er kulturmiljøstyresmakta sterkt ueinig i. Fylkeskommunen vurderer at luft- og kabelalternativa på land vil vere svært konfliktfylte opp mot dei nasjonale kulturmiljøverdiane i Rosendal.

Fylkeskommunen kan ikkje sjå at Statnett si vurdering er vurdert opp i mot dei samla verdiane i området. Alternativ med sjøkabel må difor bli ein del av utgreiinga. Statleg politikk på området opnar for bruk av sjøkabel i særlege tilfelle. Rosendal og Baroniet er eit slikt særleg tilfelle, der kulturminneverdiane går attende til eldre steinalder, og ikkje minst med det nasjonalt unike baroniet. Vestland fylkeskommune rår Statnett til å greie ut sjøkabel forbi Rosendal grunna stor konflikt med nasjonale kulturmiljøinteresser.

Melderskin

Det friluftsfaglege innspelet til strekninga Blåfalli-Mauranger-Samnanger er noko kortare enn det kulturminnefaglege, men tydeleg nok:

Frå Blålfalli til Rosendal følgjer alternativ 1.0 i hovudsak dagens linjetrasé, medan alternativ 1.2 kryssar over Kvitegga. Kvitegga er eit mykje besøkt fjell med T-merka sti opp langs egga. Kvitegga er kartlagd som viktig friluftsområde. Alternativ 1.2 vil derfor ha ein negativ konsekvens for friluftsliv og naturoppleving i dette området.

Forbi Rosendal er dei vidareførte alternativa enten nedgravd jordkabel der eksisterande luftlinje går i dag (alt. 3.0), eller ein «indre» linjetrasé som går aust for Baroniet (alt 1.0 og 1.0.1). Alternativa med luftlinje aust for Baroniet vil krysse Hattebergselva og kulturstien som går attmed denne. Områda rundt kulturstien er kartlagd som svært viktig friluftslivsområde (Hattebergsfossen).

Luftlinje i bakkane opp mot Malmangernuten og Melderskin vil truleg få store landskapspåverknader, og føre til negative konsekvensar knytt til landskapsoppleving for besøkande til Baroniet og kulturstien. Linja vil og krysse den T-merka stien opp mot Melderskin, og gå gjennom dei svært viktige friluftslivsområda Melderskin og turområde langs Melselva.

Svært viktig friluftsområde

I alternativet med nedgravd jordkabel vil muffestasjonane koma innanfor område som er vurdert som høvesvis svært viktig friluftslivsområde (Omshagen med Hestesletta) og registrert friluftslivsområde (Kalvatreet). Arealet som krevst for muffestasjonane gjer at det også dette alternativet vil kunne ha store negative konsekvensar for friluftslivsinteressene. På bakgrunn av dette meiner vi at dei forkasta alternativa med sjøkabel forbi Rosendal må takast inn att og vurderast på ny.

Lengre nord vil alle traséalternativa krysse den T-merka stien til Nordlifjellet. Traséalternativ 1.3 vil gå langs denne stien og liggja eksponert til på Vestsida av Nordlifjellet. Dette alternativet ser ut til å gå gjennom friluftslivsområda Turområde langs Melselva (svært viktig friluftsområde), Skålsfjella (viktig friluftsområde) og Skålafjell – Nordlifjellet (registrert friluftsområde). Ny linje langs eksisterande linjetrasé vil truleg vere alternativet som i minst grad førar til ytterlegare konsekvensar for friluftsliv på dette strekket.